Mavzu: O`tkir Hoshimov hikoyalarining lingvopoetik tahlili

So`zlarni  noto`g`ri  talaffuz  qilish.  Og`zaki  nutqda  turli  sabablarga  ko`ra 

ayrim  so`zlar,  asosan,  o`zlashma  so`zlarni  buzib  talaffuz  qilish  holati  mavjud. 

Bunday  xato  so`zlovchining  o`zlashgan  so`z  imlosini  to`g`ri  tasavvur  qilmasligi, 

boshqa  millatga  mansubligi,  paronimlarni  farqlamaslik  natijasida  yuzaga  keladi, 

deb  izohlash  mumkin.  Badiiy  asarda  bu  usuldan  qahramon  nutqini 

individuallashtirish  hamda  ifodani  og`zaki  –  jonli  nutqqa  yaqinlashtirish 

maqsadida foydalaniladi. 

                                           

26

 Alponova Sh. Inson ruhiyatini aks ettirishda fonetik vositalarning o’rni // O’zbek tili va adabiyoti, 2009. № 4,81-b 

. 

 

---

Siz kechalari ismenda bo`lsangiz. Men uchta jo`ja bilan jonimni hovuchlab 

o`tirganim yyetmaydimi?!(14-b)  

–  Iskandarim  ataylab  Maskovdan  obkelgan.  –  Otinoyi  kerilib  qaddini 

rostlaydi. (33-b) 

– Polcha degan joydan mozor bosib kelgan. Iskandarim obkeldi.(34-b) 

Ispolkomdagi jipiriqqa gapirsam, bezrayadi. (60-b) 

Kechqurun  mahallaga  chiqsam,  isparapka  beradigan  o`zimning  sobiq 

sinfdosh do`stim ekan. (221b) 

Quyidagi  “ispolkom,  ismen”  so`zlariga  e’tibor  qaratadigan  bo`lsak,  shunday  bir 

xulosaga kelish mumkin. Demak, so`zlarning talaffuzi buzilishi so`z boshida, so`z 

o`rtasida  hamda  so`z  oxirida  bo`lishi  mumkin  ekan.  Haqiqiy  real  qahramon 

darajasiga  ko`tarish,  aynan  o`sha  qahramonni  individual  tanishtirish  maqsadida 

ham bunday so`zlardan foydalanish mumkin.  

 – Soatim yo`q, xola! Manda soat nima qilsin. Po`ristoy odam bo`lsam. (61) 

 – Kechirasiz, o`rtoq nachaynik… Men sizni…(63)  

 Bitta bomba milyon turadi. Shuncha pulni tinchlik yo`lida ishlatsa o`ladimi 

desa,  Hotam-xasis  xo`rsinib  qo`yibdi.    (70)  –  Nima,  mo`ysafidlar  “palonchi