Mavzu. O’ta cho’kuvchan gruntlarda poydevorlarni loyihalash

Grunt sharoitini hisobga oluvchi koeffitsient poydevor tag yuzasining kengligi b ga bog’liq bo’lib, agar b 12 m bo’lsa, c,y=1,0. Agar b3 m bo’lsa, bu koeffitsientining qiymati quyidagi formula bo’yicha hisoblab topiladi: c,y = 0,5 +1,5 (р - рy)/р0 , (10.3) bu yerda r – poydevor tovonidagi bosimning o’rtacha qiymati; р0 – 100 kPa ga teng bosim. Poydevor tovonining kengligi 3 m < B < 12 m oraliqda bo’lganda, c,y koeffitsientning qiymati B = 3 m va B = 13 m kengliklar uchun aniqlangan qiymatlarni interpolyatsiya qilib topiladi. `O’ta cho’kuvchanlikni, qurilish maydonchasida qazilgan tajribaviy handakni, suv quyib sinash yo’li bilan yanada aniqroq baholash mumkin. Bunda handakning kengligi Вк ni cho’kuvchan grunt qatlamlarining umumiy chuqurligi Hy dan biroz kattaroq o’lchamda qabul qilish tavsiya etiladi. Suvning cho’kuvchan qatlamlarga erkin sizib o’tishini ta‘minlash uchun, handak tubiga uncha katta bo’lmagan qalinlikda qum sepiladi.

• Grunt sharoitini hisobga oluvchi koeffitsient poydevor tag yuzasining kengligi b ga bog’liq bo’lib, agar b 12 m bo’lsa, c,y=1,0. Agar b3 m bo’lsa, bu koeffitsientining qiymati quyidagi formula bo’yicha hisoblab topiladi: c,y = 0,5 +1,5 (р - рy)/р0 , (10.3) bu yerda r – poydevor tovonidagi bosimning o’rtacha qiymati; р0 – 100 kPa ga teng bosim. Poydevor tovonining kengligi 3 m < B < 12 m oraliqda bo’lganda, c,y koeffitsientning qiymati B = 3 m va B = 13 m kengliklar uchun aniqlangan qiymatlarni interpolyatsiya qilib topiladi. `O’ta cho’kuvchanlikni, qurilish maydonchasida qazilgan tajribaviy handakni, suv quyib sinash yo’li bilan yanada aniqroq baholash mumkin. Bunda handakning kengligi Вк ni cho’kuvchan grunt qatlamlarining umumiy chuqurligi Hy dan biroz kattaroq o’lchamda qabul qilish tavsiya etiladi. Suvning cho’kuvchan qatlamlarga erkin sizib o’tishini ta‘minlash uchun, handak tubiga uncha katta bo’lmagan qalinlikda qum sepiladi.

Qo’shimcha namlanish natijasida strukturasi bo’zilgan grunt, o’z og’irigi ta‘sirida, handak tubi va qisman yon qirg’oqlari bo’ylab cho’kadi (10.3 rasm).

• Qo’shimcha namlanish natijasida strukturasi bo’zilgan grunt, o’z og’irigi ta‘sirida, handak tubi va qisman yon qirg’oqlari bo’ylab cho’kadi (10.3 rasm).
• Gruntning cho’kuvchanlik bo’yicha holati handak markazidagi o’ta cho’kish miqdori (Sуд) bo’yicha baholanadi. Handak kengligi cho’kuvchan qatlamlarning umumiy chuqurligidan kichik bo’lsa, gruntda maksimal o’ta cho’kuvchanlik yuzaga kelmasligi ham mumkin. Bunday hollarda, o’ta cho’kishning haqiqiy miqdori quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi.
• Sу.д = Sу.д  Вk ( 2- B K/ HY) / Ну , (10.4) bu yerda Sу.д - tajribada kuzatilgan o’ta cho’kish miqdori; Вk – handak tubining kengligi; Hy – cho’kuvchan gruntlar qatlamlarining umumiy chuqurligi. Qo’shimcha namlanish va o’z og’irligi ta‘sirida deformatsiyalanishi bo’yicha o’ta cho’kuvchan gruntlar ikki turga bo’linadi: birinchi tur – qatlamlarining cho’kish miqdori 5 sm gacha bo’lsa; ikkinchi tur – qatlamlarining umumiy cho’kishi 5 sm dan katta bo’lsa.