Mavzu: O’sish va rivojlanishning umumiy qonuniyatlari Reja: 1 O’sish va rivojlanishning umumiy qonuniyatlari

Fiziоlоgiya klassifikatsiyasi.

• Fiziоlоgiya klassifikatsiyasi.
• Fiziоlоgiyaning bоshqa maхsus sоhalarida оdam va yuksak hayvоnlar fiziоlоgiyasi ko’prоq rivоjlanmоqda. Bundan tashqari, Mеhnat fiziоlоgiyasi, jismоniy mashg’ulоtlar va spоrt fiziоlоgiyasi, оvqatlanish fiziоlоgiyasi, yosh fiziоlоgiyasi оdam fiziоlоgiyasining amaliy ahamiyatga ega bo’lgan sоhalaridir.
• Maхsus vazifalariga ega bo’lgan patоlоgik fiziolоgiya fiziоlоgik fanlarning alоhida bo’limidir. Nоrmal fiziоlоgiya sоg’lоm оrganizmdagi hayotiy prоtsеsslarni o’rgansa, patоlоgik fiziоlоgiya оrganizmla patоlоgik prоtsеsslarning ro’y bеrishi, rivоjlanishi va o’tishining umumiy qоnuniyatlarini, ya’ni kasal оrganizm hayot faоliyatining maхsus bеlgilarini o’rganadi, kasal оrganizm shu bеlgilari bilan sоg’lоm оrganizmdan farq qiladi.

Fiziologiya fanining rivojlanish tarixi

• Anatomiya va fiziologiyaning haqiqiy rivojlanish davri qadimiy yunonlar mamlakatidan boshlangan. Yunonistonda ruhoniylar hukmron bo‘lganligi tufayli ko‘pgina fanlar qatori tibbiyot fani ham yaxshi rivodlangan: jumladan, Kos va Knidos maktablari tashkil etilgan. Bu erda Arastu (Aristotel) kabi allomalar ham tarbiya topganlar.
• Arastu (taxminan eramizdan oldingi 384-322 yillar) nervlarning paylardan farqi borligini isbotlagan. Qon tomirlar yurakdan boshlanishini va shoxtomir («aorta») ni birinchi marta aniqlagan.

Grofil (taxminat eramizadan oldingi 300 - yilda tug‘ilgan)-a’zolarning ichki tuzilishiga qiziqib, ularni birinchi marta kesib o‘rgangan (anatomiya-anatomeo, ya’ni «kesaman», «yoraman») so‘zi ham ana shundan kelib chiqqan. Olim ko‘proq mushaklar, yurak, qon tomirlar va periferik nerv tizimlarini o‘rganib, birinchi bo‘lib xarakatchan va sezuvchi nervlarni aniqlagan.

• Grofil (taxminat eramizadan oldingi 300 - yilda tug‘ilgan)-a’zolarning ichki tuzilishiga qiziqib, ularni birinchi marta kesib o‘rgangan (anatomiya-anatomeo, ya’ni «kesaman», «yoraman») so‘zi ham ana shundan kelib chiqqan. Olim ko‘proq mushaklar, yurak, qon tomirlar va periferik nerv tizimlarini o‘rganib, birinchi bo‘lib xarakatchan va sezuvchi nervlarni aniqlagan.
• Jolinus hakim (Klavdiy Galen, 130-210) organizm o‘z vazifalarini uch xil ruh orqali: birinchisi - jigarda paydo bo‘lib, venalar orqali, ikkinchisi - yurakda paydo bo‘lib, arteriyalar vositasida organizmga tarqaladi, uchinchisi esa miyada paydo bo‘lib, nervlar orqali organizmning barcha qismlarini idora qiladi degan. U suyaklar, mushaklar, bosh va orqa miya anatomiyasini o‘rganadi.