Mavzu: O’rta ta’limda olingan bilimlarni takrorlash hozirgi o'zbek adabiy tili ta'limi asoslari

Reja:

1.Insho rejasini tuzish bo’yicha amaliy mashq

2.Inshoga epigraf tanlashni mashq qilish

Odatda, insho yozayotgan o'quvchi o'zining keng mulohazaga, teran fikrga, aniq bir dunyoqarashga egaligini anglatish uchun mavzuga har tomonlama mos keladigan, unga ohangdosh tarzda jaranglovchi hikmatli so'z hamda gaplardan, maqol va matallardan muqaddima (kirish) so'zi sifatida ustalik bilan foydalanadi.

Epigrafning qo'yilishi ixtiyoriy, lekin qo'yilayotgan epigraf mavzuga g'oyaviy nuqtayi nazardan to'la-to'kis ravishda mos kelmog'i lozim. Yaxshi topib yozilgan epigraflarning o'ziyoq o'quvchining qanday dunyoqarashga ega ekanligidan, uning bilim va malakalari o'lchovidan yaqqol dalolat berib turadi.

Epigraflar uchun yuqorida aytib o'tganimizdek, xalq maqollaridan, matal va hikmatli so'zlardan, buyuk kishilarning fikrlaridan, shuningdek, badiiy asarlardan olingan sitata (parcha)lardan foydalanish maqsadga muvo-fiqdir. Olingan epigraflarda aniqlik va qisqalik, lo'ndalik bo'lmog'i darkor. Yarim yoki bir sahifalik epigraflar inshoning mazmuniga salbiy ta'sir ko'rsatishi tabiiy.

Keltirilgan epigraflar imlo qoidalariga mos ravishda varaqning yarmidan oxiriga qarab yoziladi. Aksariyat holatlarda ular qo'shtirnoqqa olinmaydi, biroq undan so'ng epigraf olingan manba yoki muallifning ism-familiyasi, albatta, ko'rsatilishi shart.

Masalan: «Avaz o'tar ijodida ozodlik, ilm-fan va madaniyatning targ'ib qilinishi», degan mavzu uchun quyidagicha fikrni epigraf sifatida tanlash mumkin: Ilm baxt keltiradi (xalq maqoli)

-39-
Mavzu: «Uyg'un lirikasida ona-Vatan madhi»

Reja:

1. Uyg'un lirikasining g'oyaviy yo'nalishlari haqida.

2. Uyg'un she'rlarida go'zal ona tabiatimizning tarannum etilishi.

3. Shoirning asarlarida vatandoshlarimizga xos bo'lgan sifatlarning ulug'lanishi.

4. Uyg'unning she'riy asarlarida Vatanimiz kuch-qudratining madh qilinishi.

Mavzu: «AbduIla Oripov she'riyati va zamonamiz»

Reja:

1. Kirish. «Abdulla Oripovning she'riy asarlari haqida ma'lumot».

II. Asosiy qism:

a) Abdulla Oripovning she'rlarida ona O'zbekiston go'zalliklarining ulug'lanishi;

b) shoir asarlarida zamondoshlarimiz obrazi;

d) Abdulla Oripov she'rlarida istiqlol mavzusining yoritilishi.

III. Xulosa. Abdulla Oripov asarlari bizni hayotni sevishga chaqiradi. Yuqoridagi insho rejalarining sxemasini quyidagicha qilib ko'rsatish

mumkin. Mavzu: «Nodira ijodiga tavsif»

Reja:

I. Kirish. Nodiraning adabiy merosi haqida qisqacha ma'lumot.

II. Asosiy qism:

1. Nodira ijodida chinakam insoniy tuyg'ularning ifodalanishi.

2. Shoira she'rlarida xalqparvarlik g'oyalarining aks ettirilishi.

3. Nodira — vafodor yor va sevimli ona.

IV. Xulosa. Nodira asarlarining tarbiyaviy ahamiyati.

--40-