Mavzu: Operatsion tizim xavfsizligi haqida tushuncha

 

---


Autentifikatsiya 

Bir martalik parollar 

Dastur tahdidlari 

Tizim tahdidlari 

Kompyuter xavfsizligi tasnifi 
Autentifikatsiya 
Autentifikatsiya deganda tizimning har bir foydalanuvchisini aniqlash va 
bajaruvchi dasturlarni ushbu foydalanuvchilar bilan bog‘lash tushuniladi. Muayyan 
dasturni ishlatayotgan foydalanuvchining haqiqiyligini ta'minlaydigan himoya 
tizimini yaratish Operatsion tizimning mas'uliyatidir. Operatsion tizimlar odatda 
quyidagi uchta usul yordamida foydalanuvchilarni aniqlaydi/autentifikatsiya qiladi 

Foydalanuvchi nomi / Parol - Tizimga kirish uchun

foydalanuvchi operatsion tizim bilan ro'yxatdan o'tgan 

foydalanuvchi nomi va parolni kiritishi kerak. 
Foydalanuvchi kartasi/kalit - Foydalanuvchi tizimga kirish uchun Bir martalik 
parollar 
Bir martalik parollar oddiy autentifikatsiya bilan bir qatorda qo'shimcha xavfsizlikni 
ta'minlaydi. Bir martalik parol tizimida foydalanuvchi har safar tizimga kirishga 
harakat qilganda noyob parol talab qilinadi. Bir martalik parol ishlatilsa, uni qayta 
ishlatib bo'lmaydi. Bir martalik parol turli usullar bilan amalga oshiriladi. 
Tasodifiy raqamlar - Foydalanuvchilarga raqamlari tegishli alifbolar bilan birga 
chop etilgan kartalar taqdim etiladi. Tizim tasodifiy tanlangan bir nechta alifboga 
mos keladigan raqamlarni so'raydi.
Maxfiy kalit - Foydalanuvchiga foydalanuvchi identifikatori bilan xaritalangan 
maxfiy identifikatorni yaratishi mumkin bo'lgan apparat qurilmasi taqdim etiladi. 
Tizim tizimga kirishdan oldin har safar yaratilishi kerak bo'lgan maxfiy 
identifikatorni so'raydi.
Tarmoq paroli - Ba'zi tijorat ilovalari ro'yxatdan o'tgan mobil/elektron pochta 
orqali foydalanuvchiga bir martalik parollarni yuboradi, ular tizimga kirishdan 
oldin kiritilishi kerak. karta uyasiga kartani kiritishi yoki operatsion tizim 
tomonidan taqdim etilgan variantga kalit generatori tomonidan yaratilgan kalitni 
kiritishi kerak. 

---

Foydalanuvchi atributi - barmoq izi/koʻz toʻr pardasi namunasi/imzosi - 
Foydalanuvchi tizimga kirish uchun oʻz atributini operatsion tizim tomonidan 
qoʻllaniladigan maxsus kiritish qurilmasi orqali oʻtkazishi kerak.