Mavzu: olamning universal aloqalari va rivojlanishi. Falsafaning qonun va kategoriyalari reja



Download 63,19 Kb.
bet4/27
Sana09.07.2022
Hajmi63,19 Kb.
#762458
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   27
Bog'liq
4-маъруза

Noklassik dialektika. So’nggi yillarda ayrim tadqiqotchilar Gegel dialektikasi va materialistik dialektikani klassik dialektika sifatida tavsiflab, dialektikaning to’rtinchi, noklassik shaklini ham farqlamoqdalar. Hozirgi zamon G’arb falsafasida dialektikaning ko’rsatilgan shaklining eng muhim elementlari falsafiy mushohada yuritishning unga xos bo’lgan germenevtik usulida namoyon bo’lmoqda. Ammo bu yerda dialektik metod avvalo mazmunni talqin qilish vositasida aniqlash uchun (P.Riker), shuningdek anglab yetilayotgan obyektni situtativ tahlil qilish uchun qo’llaniladi. Ammo XX asrda dialektikaning bir qancha noklassik konsepsiyalari vujudga keldi. Ularning qatoriga quyidagilar kiradi:
a) «fojeiy dialektika». Uning muallifi fransuz faylasufi Raymon Aron (1905-1983) hozirgi zamon dialektikasini tahlil qilib, hozirgi davr jamiyati taraqqiyotdan insoniyat manfaatlarida foydalanishga qodir emas, degan xulosaga keladi;
b) «dialektik teologiya» yoki «inqiroz teologiyasi». Uning mualliflari shveysariyalik protestant teologi va faylasufi Karl Bart (1886-1968) va nemis-amerika xristian teologi Maul Tillix (1886-1965). Ularning kreasionistik ta’limoti dunyoning rivojlanishi zamirida bu dunyoni qandaydir g’ayritabiiy qurilish materiali – materiyadan yaratgan ilohiy substansiya yotadi, degan g’oyadan kelib chiqadi. Shu sababli dunyo «Xudo kabi boqiy» emas, uning boshi va oxiri bor. Ammo bu yaratilgan dunyo Xudo bilan biron-bir umumiy jihatga ega emas, degan ma’noni anglatmaydi. Ularning o’rtasida muayyan o’xshashlik mavjud bo’lib, u pirovard, yaratilgan narsalarning rivojlanish yo’llarini tushunib yetish imkonini beradi;
v) «salbiy dialektika». Uning taniqli namoyandalari Teodor Adorno (1903-1969) va Jan Pol Sartr (1905-1980)dir. T.Adorno – nemis faylasufi, sosiologi, Frankfurt maktabining vakili, ko’p sonli falsafiy asarlar, shu jumladan «Salbiy dialektika» (1966) kitobining muallifi. J.P.Sartr – fransuz faylasufi va yozuvchisi, ateistik ekzistensializm vakili. U falsafa muammolariga bag’ishlangan bir qancha asarlar, shu jumladan «Dialektik aql tanqidi» (1960) kitobining muallifi. Uning talqinida dialektika ikki shaklda – «tanqidiy» va «dogmatik» shakllarda mavjud bo’lishi mumkin. Birinchisi «salbiy dialektika»dir.
T.Adorno va J.P.Sartrning «salbiy dialektika»si bir yoqlama, subyektiv konsepsiya bo’lib, u inkorni mutlaqlashtirishdan, butun borliqning umumiy buzilishidan, yalpi kritisizmdan, har qanday ijobiylikni rad etishdan, o’zini o’zi inkor qilishdan kelib chiqadi va shu bois metafizika chegarasidan chetga chiqmaydi. «Salbiy dialektika» - bu, mohiyat e’tibori bilan, aksildialektikadir.

Download 63,19 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   27




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish