Mavzu: Nerv- muskul preparatini tayyorlash. Reja

Bel chigali — plexus lumbalis XII ko‘krak segmentining oldingi tarmog'i, I-IV bel 

segmentining oldingi tarmoqlaridan hosil bo'ladi. Bel umurtqalari sohasidagi bu chigal — m. 

psoas major katta bel mushagi ichidan o'tadi. Bel chigali tarmoqlari:1. Rami muscularis bel 

sohasidagi mushaklami: m. psoas major et minor, m. quadratus lumborum, m. intertransversarei 

laterales lumborummushaklami innervatsiya qiladi.2. N. iliohypogastricus — aralash 

tarmoqlardan hosil bo'ladi.Harakatlantimvchi tarmoqlar qorinning ko'ndalang va qiyshiq 

mushaklari-m. transversus abdominis, m. obliquus externus abdominis, m. obliquus internus 

abdominis, m. pyramidalis larni innervatsiya qiladi. Nervning sezuvchi tarmoqlari dumba 

sohasining yuqori terisida, chov kanali va qorin terisida tarqaladi. Bu nerv qorinning oldingi 

devorida lateral — r.cutaneus lateralis va oldingi — r. cutaneus anterior teri shoxlariga ajraladi.3. 

N. ilioinguinalis — aralash nerv tolalarini saqlaydi. Bu nervning harakatlantiruvchi tolalar qorin 

mushaklarida tarqaladi va m. obliquus externus abdominis, m. transversus abdominis, m. 

obliquus internus abdominis, m. pyramidalis larni innervatsiya etadi. Uning sezuvchi tolalari 

chov kanali ostidagi terida, qov sohasi, yorg'oq yoki katta uyatli lablar terisida tarqaladi. 

Erkaklarda yorg‘oq terisi nervi — n.n. scrotales anteriores, ayollarda esa —- n.n. Iabiales 

anteriores deyiladi.4.N. genitofemoralis — aralash nerv tolalaridan iborat. Bu nervning 

harakatlantiruvchi tolalari moyakni ko'taruvchi mushak — m. cremaster ni innervatsiyalaydi. 

Nervning sezuvchi tolalari ikki tarmoqqa ajraladi: ramus femoralis tarmog'i son old yuzasining 

chov boylami osti terisini innervatsiyalasa; ramus genitalis tarmog‘i esa tashqi jinsiy a’zolar 

terisida tarqaladi.5. N. cutaneus femoris lateralis — sezuvchi tarmoqlardan hosil bo‘lib, sonning 

lateral terisini innervatsiya etadi.6. N. femoralis aralash tarmoqlarni saqlaydi. Bu nerv chanoqdan 

son sohasiga m. iliopsoas bilan birgalikda mushak tirqishi — lacuna musculorum orqali o‘tadi. 

Rami muscularis tarmog‘i sonning I . oldingi guruh mushaklarini: m.quadriceps femoris, m. 

sartorius, qisman m. pectineus larni inervasiya etadi. Rami cutanei anteriores A \ tarmog‘i esa 

sonning oldingi yuzasining terisini innervatsiya etadi. Sezuv tarmoqlarining yana biri — n. 

saphe- nus deb atalib, bu nerv canalis ad ductorius orqali o‘tib, tizza sohasining terisini hamda 

---

boldirning oldingi medial terisini innervatsiya etadi va — r. infrapatellis hamda — r.r. cutanei 

cruris mediales shoxlariga bo'linadi.7. N. obturatorius — yophich nervi shu nomli kanaldan o'tib, 

aralash nerv tolalaridan hosil bo'ladi. Bu nervning harakat tolalari sonning medial guruh 

mushaklari: m. adductor longus, blevis, magnus; m. gracilis va qisman m. pectineus larni 

innervatsiya etadi.Nervning sezuvchi tarmoqlari esa sonning medial soha terisini innervatsiya 

qiladi.Yophich nervi oldingi — ramus anterior va orqa — ramus posterior shoxlarga ajraladi. 

Oldingi shoxdan — r. cutaneus va — r.r. muscularis tarmoqlari, orqa shoxdan — r.r. musculares 

va — r. articularis — tizza bo'g'imiga tarmoqlari ajraladi