Mavzu: neft va tabiiy gazlarni komponentlarga ajratish usullari: rektifikatsiya

Neftni qayta ishlash natijasida hosil bo'lgan gazlar tarkibi (o'rtacha) 
Neftni 
qayta 
ishlash 
usullari 
Gazlarning tarkibi va ulushi, % (hajm bo'yicha) 
H 
CH
4 
C
2
H
6 
C
3
H
8 
C
4
H
10 
C
2
H
4 
C
3
H
6 
C
4
H
8 
Suyuq fazali 
kreking 
3,5 
45 
17,5 
13 
5,5 
2,5 
7 
4,5 
Piroliz 
12 
56 
6 
0.5 
0.2 
17 
7,5 
4,5 
Katalitik 
kreking 
5.5 
10 
4 
18 
44 
3 
9 
4,5 
Katalitik 
riforming 
9 
7 
13 
37 
35 
- 
- 
- 
Gaz quduqlarini qazish neft qazishdan amalda farq qilmaydi. Respublikamizda 
sanoat miqyosida gaz qazib olish asosan 1965-yillardan keyin boshlandi. 
Foydalaniladigan yirik gaz konlari Buxorodagi-Gazli, Qorovulbozor, Dengizko'l, Jarqoq, 
Qashqadaryoda - Sho'rtan, Zevarda, Shimoliy va Janubiy Muborak, O'rtabuloq, Pomir, 
Qoraqum, Qultoq, Apan va boshqalar, jami 30 dan ortiq. O'zbekiston 1976- yilga kelib 
36,1 mlrd m
3
gaz ishlab chiqardi. Bu Bolgariya, Chexiya va Slovakiya, Angliyada ishlab 
chiqaradigan gazlarning hammasini qo'shib hisoblagandagi miqdordan ham ortiqdir. 

---

20 
Hozirgi paytda respublikamizda Yaponiya, Fransiya, Angliya kabi rivojlangan 
mamlakatlarni qo'shib hisoblaganda ham ulardan ko'proq gaz ishlab chiqarilmoqda. 
 
4. EKSTRAKSIYA JARAYONI
.
Suyuqlik-suyuqlik sistemasida ekstraktsiylash. Ekstraktsiyalash qurilmalari. 
Umumiy tushunchalar 
«Suyuqlik suyuqlik» sistemalarida eritma yoki qattiq jismlar tarkibidan bir yoki 
bir necha komponentlarni maxsus suyuqlik (erituvchi) yordamida ajratib olish 
jarayoni ekstrakskyalash deb nomlanadi. SHuni alohida ta’kidlash kerakki, erituvchi 
aralashmada erimaydi, lekin ekstraksiyalanayotgan komponentoy eritadi. 
Ma’lumki, ekstraksiya jarayoni 2 xil bo‘ladi: 1) suyuqliklarni ekstraksiyalash; 2) 
qattiq materiallarni ekstraksiyalash. 
Ekstraksiya jarayonining prinsipial sxemasi 5.47-rasmda keltirilgan.