Mavzu: navoiy asarlari tilida ishlatilgan, xozirgi o’zbek tilida eskirgan leksik qatlam mundarija kirish

Leksik arxaizmlar — hozirgi paytda mavjud bo'lgan voqelikning eskirgan nomi yoki, aksincha, hozirgi tilda mavjud bo'lgan leksemaning eskirgan ma’nosi (sememasi). Demak, eskirish jarayoni leksemaga yaxlit holda yoki uning bir qismiga (ma’nolaridan biriga) aloqador bo'ladi, shunga ko'ra leksik arxaizm ikki turga bo'linadi.

parol «maxfiy s artli so z») — o' o («par l», «maxfi shartli o'z» ma’ osida i arxaizm-le sema: «Ul yurushta a’h d o'ron al azi «To hkand bila «S yram» edi. T shka d desa, Sa ram d yilgay, S yram d sa Tosh and». — «Bo urnoma dan) abi. 2. Arxaiz -semema - hozirgi ilda m av ud bo'lgan lekse a ing eski gan ma nosi. M salan:g am so'zi hozi gi o'zbek ilida «qa g'u», «xa rat» «alam , «tashv sh», «k lfat» m ’nolarida o'llanadi o'tmish a (eski o'zbe tilida) e a bu so'z «ish », «muhabbat , «sevgi» m ’nola ini ham fodalag ni « ir uzi g lgun g'a idin yuz tugo k o 'nglu dadur, Xor-x rim ing iloji bod n gul un de giz.» — Xazoyinu -ma niy»d n. ozir g'am so'z ning «ishq», «m habba » ma’n lari es irgan bo' i , arxaizm-semema sanalad . Bund y hol i harf so'z ma’nola ida ham ko'r miz. Bu so' hozirgi o zbek til da «alifbodagi g afik belgi ma’nos ni ang atad , eski 'zbek tilida sa h rf so'zini g « o'z» «nutq» m ’nolar ham bo' gan: «Har har i oning animd a on bo'ldi y na, Har lafz hayo i jovid n bo'ld yan » - «X zoyinul- m oniy»da . «...U masal bork m, « n guzarro urd» Aning avlat ning va n vka ining i tiqom da b harfn aning t liga tei gri sol i». — « o urnoma»dan. arf so'zinin ana shu kki ga dagi ma’ osi ozirgi o zbek ti iga ni batan arxaiz -s mema hisobla adi. Ba’zan o' ning o' i yoki ning ma nolarid n biri em s balki talaffuzi e kira i, natijad shu o'z ing e kirgan t laffuz v rianti, emak, l ksik- f netik (yo i fonetik-leksi ) arxaizm yuza ga kela i. Qiyos q ling qo'b z(g'i yakka o'xshas chol 'u asb bi) — q 'buz (shu a bob nomini g eskirga tal ffuz vari nti, leks k-foneti arxaizm: « ana bir Sayid Yu uf o'g'l qchi e i... Mardonalig' ham bor e i. Qo'b zni yaxs i chol r edi». — Boburn ma»dan; bug n (payt ra ishi) — b kun (shu o zning e kirg n tala fuz varia ti, leksi -fonetik rxaizm: Bu un sendin xabar t pa olmadu . — «Ho oti S yyid H san Ar asher»dan; lon («s draluvchi jon vor ing ir tu i») yilon shu jon vor nom ning e k rgan talaffuz var anti, eksik fonetik a x izm: « uloy m takallu vahshiyl rni ulfat ari boshqa ur, fusungar afs n bilayil nni to shukdi chiqa ur» — Mahbubul q lub»dan Talaff zdagi rxaiklashish l ksem lardagina emas balki leksik a’n ga eg a b 'lmag n so' larda (o moshlard , ko'makc ilarda) h m uchraydi Masalan u, bu, sh , o'sha (k shilik va o'rsatis olmoshlarini g hozi gi fo etik-orfoe ik shakll ri) - u , bulf shut, o shal, o*shu (shu olmos l rning eskirgan talaffu z variantlari . M i s o l l a r : Ahl irfon soliki atvor ul, Ma ifat b zorini g Attori l(« isonut-ta r»dan); Bu Rustamdurkim, mirul- mo'minin U ar . .Madoying a Sa'd Vaq os i ar b che ikin b shlatib yi ar anda... («T rixi mulki ajam» an); Jan bi o'shal Hodixoja shon, Oluro z ari ag'n yon za on.(Muq ); Fath toli g'ayetishmas, garermas