Mavzu: Muzliklar va qor chizig’i Reja: Hionosfera hagida tushuncha, Qor chizig'i. Мuzliklar va ularning turlari

MAVZU: Muzliklar va qor chizig’i
Reja:
1.Hionosfera hagida tushuncha, Qor chizig'i.
2.Мuzliklar va ularning turlari.
3.Мuzlik ishi va ularning gidrologik ahamiyati.
Quruqlikda qor to'planib, hosil bo'lgan ko'p yillik muzlar muzliklar deyiladi.
Ular daryo va ko'llarni qoplab yotgan muzlardan farq qiladi.
Sovuq o'lkalarda va baland tog'larda yoqqan qor erib ulgurmay to'planadi va zichlashib muzlashadi.
Tyanshan va Pomir tog’laridagi muzliklar 3500 m dan balandda hosil bo’ladi.
Sizga ma'lumki, sovuq o 'Ikalarda muzliklar butun yer yuzini qoplab yotadi.
Antarktida materigi,
dunyodagi katta orol - Grenlandiya shunday muzliklar bilan qoplangan. Muzning qalinligi esa 4 ming metrga yetadi.
okeanlar bo'yiga kelib qoladi. Bunda muzlik yorilib, bo’linib, suvga tushadi va suvda suzib yuruvchi katta muz tog'larini hosil qiladi. Bular aysberglar deyiladi (gollandcha «iys» — muz, nemischa «berg» - tog' degan ma'nolarni suvga tushadi va suvda suzib
Antarktida qirg'oglari yonida kuzatilgan ulkan bir aysbergning uzunligi 170 km, eni 45 km va qalinligi 200 m bo’lgan.
Aysbergning katta qismi suv tagida bo'ladi. Aysberglar dengiz va okeanlardagi kemalar qatnovi uchun juda хavfli.
Muzliklarning paydo bo'lish shartlari:
1. Yil davomida past harorat.
2. Qor shaklida yog'ingarchilik.
Muzlik qordan hosil bo'lib, u to'planib, siqilib, donador muzga - firnga aylanadi.
Qor chizig'i qor chizig'i bo'lib, uning ustida tog'larda erimaydigan qor qoladi, asta-sekin firnga, so'ngra tog' muzliklarining muzlariga aylanadi.
Qor chizig'i - tog' lardagi shunday chegaraki, undan balandda qor yil bo'yi erimay turadi. Qor chizig 'ining balandligi joyning geografik o'rniga, iglimi, yog'in miqdori, yonbag'ir ekspozitsiyasiga bog 'liq.
MUZLIKLAR TURLARI
Tog’
Qoplamalar
«TITANIK»
Uzunligi 269 metr, kengligi 28,2 metr, balandligi 18,4 metr. Titanik 1912-yil 14-aprel kuni soat 23:40 da birinchi va oxirgi sayohatiga jo‘nab ketganidan 2 soat 40 daqiqa o‘tgach, aysbergga urilgan.
ANTARKTIDA
GRELANDIYA
Doimiy muntazam harakatga ega bo'lgan, asosan quruqlikda joylashgan, uzoq vaqt davomida mavjud bo'lgan muz massasi
ma'lum bir shakl va sezilarli o'lchamdagi va turli qattiq atmosfera yog'inlarining to'planishi va qayta kristallanishi natijasida hosil bo'lgan
Vaqtinchalik qor qoplamining maydoni shimolly yarim sharda 59 mln.km2, janubiy yarim sharda 2 min.km2, -vaqtincha dengiz muzlari yuzasida 24 mln.km2. Doimiy va vaqtincha muz qoplamining umuniy maydoni 113 mln.km*, ya' ni yer yuzasining 22% ni tashkil qiladi. Doimiy va vaqtincha qor qoplami chegarasidan qor chizig'i o'tadi. Qor chizig'i chegarasida yoqqan qor miqdori erigan qor miqdoriga teng.
Qor chizig'idan yuqorida qor to'plana boradi. Chunki bu yerda yoqqan qor miqdori erigan qor miqdoridan ko'p. Qor chizig'idan qor to'planmaydi, chunki harorat yuqori bo'lganligi sababli yoqqan qorni harnmasi erib ketadi.
Кор yillik muzloqlar va yer osti muzlari Yer po'stining man fiy haroratga ega bo'lgan qismlaridir. Manfiy haroratda suv do-imo qattiq holatda bo'ladi. Кор yillik muzloq yerlar maydoni 21 min.km*ni tashkil qiladi, ya'ni quruqlik maydonining 14%ini tashkil qiladi.
Кор yilik muzloqlarning katta qismi shimoliy yarim sharda joylashgan. Janubiy yarim sharda ko'p yillik muzloqlar maydoni 1 min.km2. muz qoplami ostida esa ko'p yillik muzlar uchramaydi.