Mavzu: mulohazalar hisobi

Diz’yunktiv normal shakl. Eslatib o’tamizki, elementar kon’yunksiyalarning diz’yunksiyasiga formulaning diz’yunktiv normal shakli (DNSh) deb aytiladi.
Teorema. Elementar mulohazalarning istalgan formulasini DNShga keltirish mumkin.
Teorema. formula aynan yolђon bo’lishi uchun, uning diz’yunktiv normal shaklidagi har bir elementar kon’yunksiya ifodasida kamida bitta elementar mulohaza bilan birga bu mulohazaning inkori ham mavjud bo’lishi zarur va yetarli.
Misol. - aynan chin.
- aynan yolђon.
Mukammal kon’yunktiv va diz’yunktiv normal shakllar. Mantiq algebrasining bitta formulasi uchun bir nechta DNSh (KNSh) mavjud bo’lishi mumkin. Masalan, formulani quyidagi , DNShlarga keltirish mumkin. Bular distributivlik va idempotentlik qonunlarini qo’llash natijasida hosil qilingan.
Formulalarni bir qiymatli ravishda normal shaklda tasvirlash uchun takomil diz’yunktiv normal shakl va takomil kon’yunktiv normal shakl (TDNSh va TKNSh) deb ataluvchi ko’rinishlari ishlatiladi.
ta elementar mulohazalarning
(2.4)
elementar diz’yunksiyalari va
(2.5)
elementar kon’yunksiyalari berilgan bo’lsin.
Ta’rif. (2.4) elementar diz’yunksiya ((2.5) elementar kon’yunksiya) to’ђri elementar diz’yunksiya (elementar kon’yunksiya) deb aytiladi, shunda va faqat shundagina, qachonki (2.4)ning ((2.5)ning) ifodasida har bir elementar mulohaza x_i bir marta qatnashgan bo’lsa.
Masalan, va elementar diz’yunksiyalar va va elementar kon’yunksiyalar mos ravishda to’ђri elementar diz’yunksiyalar va elementar kon’yunksiyalar deb aytiladi.
Ta’rif. (2.4) elementar diz’yunksiya ((2.5) elementar kon’yunksiya) mulohazalarga nisbatan to’liq elementar diz’yunksiya (elementar kon’yunksiya) deb aytiladi, qachonki ularning ifodasida mulohazalarning har bittasi bir martagina qatnashgan bo’lsa.
Masalan, va elementar diz’yunksiyalar va , elementar kn’yunksiyalar mulohazalarga nisbatan to’liq elementar diz’yunksiyalar va elementar kon’yunksiyalar bo’ladi.
Ta’rif. Diz’yunktiv normal shakl (kon’yunktiv normal shakl) TDNSh (TKNSh) deb aytiladi, agar DNSh (KNSh) ifodasida bir xil elementar kon’yunksiyalar (elementar diz’yunksiyalar) bo’lmasa va hamma elementar kon’yunksiyalar (elementar diz’yunksiyalar) to’ђri va to’liq bo’lsa.
Masalan, DNSh mulohazalarga nisbatan TDNSh bo’ladi. KNSh mulohazalarga nisbatan TKNSh bo’ladi.

Mantiq jarayonini turli matematik belgilar bilan ifodalashga intilish Arastu asarlaridayoq ko`zga tashlanadi. XVI – XVII asrlarga kelib, mexanika va matematika fani rivojlanishi bilan matematik metodni mantiqqa tatbiq etish imkoniyati kengaya bordi. Nemis faylasufi Leybnits har xil masalalarni yechishga imkon beruvchi mantiqiy matematik metod yaratishga intilib, mantiqni matematiklashtirishga asos soldi. Mantiqiy jarayonni matematik usullar yordamida ifodalash asosan XIX asrlarga kelib rivojlana boshladi.