Мавзу: мтт тарбияланувчиларининг ўйинчоқлари ва кийимларига гигиеник баҳо бериш

Материалга бўлган гигиеник талаблар 
Болалар учун кийимлар қуйидаги матолардан, яъни табиий матодан 
(пахта толали, шойи, ипакли, жунли) сунъий ёки синтетик бўлиши мумкин. 
Матолар тайёрланадиган иплар қуйидагича: йигирилган ва мустаҳкам ёки 
юмшоқ ва момиқдек бўлиши мумкин. Материал таркибига кўра матоли ёки 
трикотаж тўқилган бўлиши мумкин. Болалар кийимларини ишлаб чиқариш 
учун у ёки бу материалдан фойдаланилганда кийимнинг физик - гигиеник 
кўрсаткичларига: қалинлиги, ҳажмий оғирлиги, ғоваклиги, ҳаво ва буғ 
ўтказувчанлиги, гигроскопиклиги, сув ўтказувчанлиги, гидро — ва 
липофиллиги, шунингдек, иссиқлик ўтказувчанлик хусусиятига эътиборни 
қаратиш лозим. Ушбу хоссаларга асосан матонинг тузилиши ҳаво 
ўтказувчанлик сони ва ўлчами билан аниқланади. 
Қалинлиги—миллиметрда аниқланади, матонинг иссиқлик сақлаш 
хусусиятига таъсир қилади. Катта қалинликка эга бўлган материаллар ўзида 
кўп ҳаво оқимини сақлайди, шу ўринда ушбу материаллар паст иссиқлик 
ўтказувчанликка эга бўлади. Шундай қилиб, мато қанча қалин бўлса, шунча 
иссиқ бўлади (Мисол: батист—тоза сифатли чит—0,1 мм, драп—қалин мовут 
— 5,0 мм, табиий жун — 30,0— 50,0 мм). 
Оғирлиги—материалнинг аниқ майдонига нисбатан (1.м
2
ва 1 см
2
) 
граммларда аниқланади. Материал гигиеник жиҳатдан қулай ва барча 
хоссаларни ўзида сақлаш учун кичик оғирликка эга бўлиши керак (Мисол: 
крепдипган – 25,0 г/м
2
, драп –қалин мовут– 77,0 г/м
2
,табиий жун - 1000,0 
г/м
2
). 
Ҳажмий оғирлиги – 1 см
3
матода зич модда ва ҳаво нисбатининг 
граммлардаги нисбати билан аниқланади. Матонинг оғирлиги қанча кам 
бўлса, сезиларли даражадаги қалинликка эга бўлса хам у енгил бўлади. 
Ҳажмий оғирлик материалнинг иссиқлик сақлаш мезони бўлиб хисобланади, 
битта ёки бир нечта қалинликдаги материал кам хажмга эга бўлса, иссиқ 
материал бўлиб хисобланади (Мисол: жунли трикотаж учун – 0,07 г/см
3
, 
брезент – 0,6–0,7 г/см
3
). 
Ғоваклиги— бу матонинг хажмий оғирлиги билан боғлиқ бўлиб % 
ларда ифодаланади. Бунда материалнинг умумий хажмининг ғовак хажмига 
нисбати билан аниқланади. Материалнинг ғоваклиги унинг иссиклиқ 
хусусиятини тахлил қилишга асосланади. (мисол: драп учун 50%, жунли 

---

трикотаж учун 93—95%, ватин (ярим жунли) 96,8%, пахта 98,5%, ватилен 
99,15%.