Mavzu: Monopolistik raqobat va oligopoliya

Mavzu: Monopolistik raqobat va oligopoliya

Toshkent davlat Iqtisodiyot Universiteti
Turizm fakulteti
1-bosqich
MTU-92
Bajardi:Borliboyev Xumoyun
Tekshirdi:______________

Mavzu: Monopolistik raqobat va oligopoliya

Reja:

• Monopolistik raqobat
• Raqobat
• Oligopoliya

bozor subʼektlari iqtiso-diy manfaatlarining toʻqnashuvidan iborat boʻlib, ular oʻrtasidagi yuqori foyda va koʻproq naflilikka ega boʻlish uchun kurashni anglatadi.

RAQOBAT

Raqobat kurashi quyidagi subyektlar o’rtasida amalga oshadi
Sotuvchi bilan sotuvchi
Sotuvchi bilan xaridor
Xaridor bilan xaridor

Tartibga solish

Raqobatning asosiy vazifalari

• Tartibga solish
• Resurslarni joylashtirish
• Innovatsion vazifa
• Moslashtirish
• Taqsimlash
• Nazorat qilish

Raqobatning asosiy turlari
Tarmoqlararo raqobat
Tarmoq ichidagi raqobat
Tarmoq ichidagi raqobat bu- bir tarmoqqa tegishli bõlgan korxona va tashkilotlar õrtasidagi raqobatdir.
Uning turlari

• Erkin raqobat
• Monopolistik raqobat
• Oligopolistik raqobat
• Sof raqobat

Monopoliya-monopol yuqori narxlarni õrnatish hamda monopol yuqori foyda olish maqsadida tarmoqlar, bozorlar va yaxlit makroiqtisodiyot ustidan hamkorlikni amalga oshiruvchi yirik korxonalarning birlashmalari.
Monopoliyaning moddiy asosi bu- ishlab chiqarishning , ya’ni ishlab chiqarish vositalari , ishchi kuchi hamda mahsulot ishlab chiqarish hajmining yirik korxonalari qo’lida tõplanishi hisoblanadi. Buning asosiy sababi “olinayotgan foyda hajmining kõpayishi"
Monopoliyaning asosiy turlari:

• bozorni qamrab olish darajasiga kõra
• Sof monopoliya
• Oligopoliya
• Monopsoniya

Monopoliyaning asosiy turlari:
2. Vujudga kelishi sababi va tavsifiga kõra

• Tabbiy monopoliya
• Legal (qonuniy) monopoliya
• Sun’iy monopoliya

Oligopoliya — tarmoqdagi bir necha yirik ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchining narx va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi hukmronlik holati hisoblanadi.
Oligopoliya (oligo... va yun. poleo — sotaman) — bozorni tashkil etish shakllaridan biri. Guruh monopoliyasi, oz sonli yirik korxonalarning bozorda yoki bironbir xoʻjalik soxasida hukmronligi.
Oligopoliya- Bu nisbatan kam miqdordagi sotuvchilar ko'plab xaridorlarga xizmat qiladigan bozor. Oligopoliya deganda nomukammal raqobatning bozor tuzilishi turiga ishora qilinadi, unda juda kam miqdordagi firmalar ustunlik qiladi. Masalan: Boeing yoki Airbus kabi yo'lovchi samolyotlarini ishlab chiqaruvchilar, Mercedes va BMW singari avtoulov ishlab chiqaruvchilar oligopoliyalarga misol bo'la oladi.

• sof oligopoliya - bu firmalar bir hil mahsulotlar (tsement, po'lat, neft, gaz) ishlab chiqaradigan vaziyat; •tabaqalashtirilgan oligopoliya - kompaniyalar shu kabi mahsulotlarni (avtomobillar, samolyotlar, telefonlar, kompyuterlar, sigaretalar, ichimliklar va boshqalar) ishlab chiqaradigan vaziyat; ● kollektiv oligopoliya - bu firmalar mahsulot narxini yoki ishlab chiqarish hajmini aniqlashda bir-biri bilan hamkorlik qilishidir. Bunday struktura bozordagi kelishuv va monopolizatsiya alomatlariga ega.

Oligap-oliyani turlari:
Etiboringiz uchun tashakkur!