Mavzu: modulator va demodulatorlarni qurish tamoyillari

MAVZU: MODULATOR VA DEMODULATORLARNI QURISH TAMOYILLARI.

Modulyasiya (lot. modulatio — bir tekislilik) fizika va radiotexnikada — biror oʻzgarmas fizik jarayonni ifodalovchi kattalikning muayyan qonun boʻyicha oʻzgarishi. Modulyasiya tashqi taʼsir yordamida amalga oshiriladi Elektronikada koʻpgina elektron asboblarning ishi elektron oqimlarini Modulyasiyalashga asoslangan. Mas, kines-koplarda ekranga uzatiluvchi televizion shakllarni hosil qiluvchi elektron nuri intensivligi Modulyasiyalanadi. Kli-stronlarda elektron oqimining tezligi boʻyicha Modulyasiyalash oqimda elektronlarni guruxlashga olib keladi. Bu esa, oʻz navbatida, guruxlashgan elektronlar kinetik energiyasini oʻta yuqori chastotali tebranishlar energiyasiga aylantirilishiga olib keladi. Radio va optik diapazonlarda elektromagnit tebranishlarning hamda akustik toʻlqinlarning Modulyasiyalari katta amaliy ahamiyatga ega. Maʼlumotlar uzatish samaradorligini oshirish, turli tizim va qurilmalarda chastota taqsimotini taʼminlash, signallarning vaqtga bogʻliq parametrlarini oʻlchash uchun texnik qurilma va tizimlarda tebranishlar Modulyasiyasi zarur hisoblanadi. Modulyasiya jarayonida tebranishning oʻzgaradigan parametrlari (chastotasi, amplitudasi, fazasi)ga qarab uning nomlanishi belgilanadi (chastotali, amplitudali, fazali Modulyasiya .).

Koʻpincha, Modulyasiyalangan signal impuls tarzida, natijasi esa yuqori chastotali impulyelar toʻplami yoki radioimpuls koʻrinishda boʻladi. Hozirgi paytda toʻrt turdagi impulyeli Modulyasiya mavjud: amplituda-impulyeli, chastota-impulyeli, fazaviy- impulyelar va kenglik- impulyelar. Modulyasiya uzluksiz garmonik tebranishli Modulyasiyaga karaganda shovqinga nisbatan kuchaytirilgan tayanchga egaligi bilan ajraladi; Yorugʻlik texnikasida — yorugʻlik nuri yorqinligini yoki yorugʻ dogʻ oʻlchamini kelayotgan signallarga muvofiq ravishda oʻzgartirish; ovozni optik usulda yozib olish, fototelegraf va boshqa sohalarda qoʻllanadi.
Demodulyatsiya (Signalni aniqlash) - bu tebranishlarni modulyatsiyasiga teskari jarayon, yuqori (tashuvchi) chastotaning modulyatsiyalangan tebranishidan ma'lumot (modulyatsiya qiluvchi) signalni chiqarish.
Analog signallarni (tovush, video) uzatishda yuqori chastotali tebranishlarni modulyatsiya qilish uchun (amplituda, chastota yoki fazadagi ozgarish) past chastotali kuchlanish yoki tok tebranishlari ishlatiladi. Qabul stantsiyasida ushbu murakkab tebranishlardan maxsus usullar yordamida past chastotali tebranishlar yana ajratib olinadi, ular kuchaytirilgandan so'ng ovoz kuchaytirgichga (audio signallarga nisbatan) yoki ekranga (video signallarga nisbatan) beriladi. . Qabul qilingan modulyatsiya qilingan to'lqin shakllaridan ma'lumot olishning bu jarayoni demodulyatsiya yoki to'lqin shaklini aniqlash deb ataladi. Raqamli signallarni uzatishda demodulatsiya natijasida asl ma'lumotni etkazib beradigan belgilar ketma-ketligi olinadi
AM signallarini demodulatsiya qilishning eng keng tarqalgan usullaridan biri bu sinxron aniqlashdir. Sinxron aniqlash bilan amplituda modulyatsiyalangan signal tashuvchi to'lqin shaklining chastotasi bilan mos yozuvlar modullanmagan to'lqin shakli bilan ko'paytiriladi, so'ngra hosil bo'lgan signal past o'tkazgichli filtrdan o'tkaziladi. Ko'paytirish natijasida ikkita termindan iborat signal olinadi, ularning birinchisi dastlabki modulyatsiya qiluvchi signalga to'g'ridan-to'g'ri mutanosib, ikkinchisi esa ikki baravar ko'paytirilgan tashuvchi chastotali amplituda modulyatsiyalangan signaldir. Ikkinchi atama past chastotali filtrni bostiradi va shu bilan dastlabki ma'lumot signaliga to'g'ri proportsional bo'lgan signal qoldiradi. Balansli va SSB modulyatsiyalari bilan sinxron detektsiyadan ham foydalanish mumkin, ammo qabul qiluvchida kiruvchi signal bilan fazada tashuvchi to'lqinni olish qiyin bo'ladi, chunki bunday signallarning spektrida tashuvchi chastota yo'q . Chastotali va fazali modulyatsiya bilan sinxron aniqlash natijasida past chastotali kvadratura komponentlari ajratib olinadi, undan keyin maxsus algoritmlar yordamida axborot signali olinadi. Qabul qilgichda fazali qulflangan tsikl qabul qiluvchining kirish signalining tashuvchisi chastotasiga teng bo'lgan tayanch tarmoqli tashuvchini olish uchun ishlatilishi mumkin.