Mavzu: Mis qotishmalarining quymakorlik xossalari

НАВОИЙ ДАВЛАТ КОНЧИЛИК ИНСТИТУТИ КИМЁ МЕТАЛЛУРГИЯ ФАКУЛТЕТИ 3А 17 МЕТ ГУРУҲИ ТАЛАБАСИ ИБОДУЛЛАЕВ БОБОХОННИНГ ҚУЙМАКОРЛИК ТЕХНОЛОГИЯСИ ФАНИДАН ТАЙЁРЛАГАН МУСТАҚИЛ ИШИ ҚАБУЛ ҚИЛДИ: ПИРНАЗАРОВ Ф.Г

Мавзу: Металл қолипларда қуйма олиш усуллари ва ишлатилиши

Режа.

1. Металл қолипларда қуйма олиш.

2. Суюқланувчан моделларга қуйиб қуйма олиш.

3. Қобиқ қолипларга қуйиш.

Металл қолипларда қуйма олиш.
Металл қолипда олинган куйманинг қум қолипда олинган қуймага нисбатан сирти тоза, ўлчамлари аниқ, кристал доналари майда ва механик хоссалари юқори.Ундан ташқари ишлаб чиқириш унимдорлиги юқори, қуйманинг қирқиб ташланадиган қисми юпқа ва металл қолиплардан бир неча марта фойдаланиш мумкин.
Одатда металл қолип икки бўлакдан иборат бўлиб, уни вертикал ёки горизонтал текисликлар бўйича ажратиш мумкин.
Кулранг чўян металл қолип тайёрлаш учун энг яхши материал ҳисобланади, чунки у металл қолиплар учун қўйиладиган асосий талабларга жавоб беради, чунончи термик толиқишга етарли даражада чидамли, оловбардошликка ва қийшайишга қаршилиги катта. Камдан кам холларда металл қолиплар пўлат ва рангли металлардан тайёрланади.
Қуймаларда ички бўшлиқлар (тешиклар) ҳосил қилиш учун У7, У8, У10 ва 30ХГСА маркали пўлатлардан ясалган металл ва қум-гилли стерженлардан фойдаланилади. Суюлтирилган металл қуйишдан олдин металл қолипнинг иш сирти иссиқликни изоляция қилувчи махсус бўёқ қатлами билан қопланади ва металл қолип (кокиль) қиздирилади.Металл қолипга қуйишдан йирик серияли ва кўплаб ишлаб чиқаришда фойдаланилади. Бу усулда қуйиш кўпинча механизациялаштирилган ёки автоматлаштирилган бўлади.
Металл қолипда олинадиган қуйманинг сирти текс бўлиши лозим. Акс ҳолда кристалланиш жараёнида бўртиб чиққан жойлар ҳажм ўзгаришига тўсқинлик қилади. Шунинг учун бу усулда мураккаб шаклга эга бўлган қуймалар олиш қийин.
Қолипга қуйилган металлнинг тез совиши сабабли унинг тор қисмларини суюқ металл билан тўлдириш қийин. Қолипни металл билан тўлдиришни таъминлаш учун уни қиздириш, силкитиш ёки ичига қисмига қоплама суртиш усулларидан фойдаланилади.
Қолип ишлаш жараёнида эгилиб ёки қийшайиб кетмаслиги учун ён томонларидан бўртиб чиққан бирлик қобирғалари бўлиши керак.
Металл қолип тайёрлаш учун кўпинча чўяндан фойдаланилади. Унинг қалинлиги қуйдаги жадвалдан фойдаланиб аниқлаш мумкин.
Кўп корхоналарнинг иш тажрибасига қараганда қолипнинг ишлаш муддати унга эриган металл қуйиш усулига ҳам боғлиқ. Агар эриган металл қолипнинг остки қисмидан булоқ (сифон) усули билан юборилса қолип қизийди. Бу эса қолипнинг қийшайишига ва ишлаш муддатини қисқаришига олиб келиши мумкин. Агар эриган металл қолипнинг устки қисмидан қуйилса қолип ортиқча қизишга улгурмайди.