Mavzu: metallarni arralash texnologiyasi

Metallarni arralash. 
Metall materiallarni kesib ishlashda zubila yordamida kesish mumkin 
bo‘lmagan hollarda arralash usulidan foydalaniladi. Bu maqsadda slesarlik 
dastarralari 
. Slesarlik arrasini sozlash mashqi. Arrani ishga sozlashda: 
1. Arra stanogiga polotno o‘rnatiladi. Buning uchun: 

a)arralanadigan metall materialga mos polotno tanlanadi; 

b) quloqli gaykani bo‘shatib, tortqp yeint va dasta bandi (sterjeni) 
kallaklariga shtiftlar yordamida polotno o‘rnatiladi; 
v)polotnoning tishlari tortqi vintga qaratib o‘rnatiladi; 
g)qisqa o‘lchamli zagotovkalarni arralashda polotno ramka tekisligi 
bo‘yicha o‘rnatiladi (104-rasm, a) 
d) uzun o‘lchamli zagotovkalarni arralashda polotno ramka tekisligiga tik 
o‘rnatiladi (104-rasm, v); quloqli gaykani burab, tortqi vint yordamida polotno 
taranglanadi. (104-rasm, b). 
2. Arralashda ish vaziyatini egallash mashqi. 
1. O‘quvchi bo‘yiniig ish o‘rniga mosligi quyidagicha tekshiriladi: 
104 – rasm. Arrani ishga sozlash; a – polotnoni ramka tekisligi bo`yicha o`rnatilgan, b – polotnoni 
taranglash, v – polotno ramka tekisligiga tik o`rnatilgan. 
102 – rasm. Arralash dastgohi; 1 – stanisa, 2 – tirsak, 
3 – stop, 4 – polotnosi, 5 – arralash ramasi, 6 – yeng 
(xartum), 7 – viklyuchatel, 8 – tugma (ishga tushirish 
– to`xtatish), 9 – mashina tiskisi. 
103 –rasm. Truba keskichda ishlash; 1 – truba, 2 
– dastalar, 3 – vint, 4 - harakat rolik, 6 – truba 
keskich, 7 – qisgich. 

81 
a) arralanadigan metall material yoki zagotovka tiski jag‘idan 10—15 

mm balandroq o‘rnatiladi; 

b) arrani zagotovka ustiga polotno gorizontal joylashadigan qilib tutiladi; 

v) bu holda tirsak polotno bilan bir to‘g‘ri chiziqda (gorizontal 
tekislikda) yosa, o‘quvchining bo‘yi ish o‘rniga mos bo‘ladi (105-rasm, a). 
2. 
Ish o‘rniga nisbatan to‘g‘ri vaziyat tanlashda: 
a) gavdani tiski o‘qiga nisbatan 45° burchakka burib, o‘ng yelkani uning 
to‘g‘risiga tutiladi; 
b) chap oyoqni oldinga, o‘ng oyoqni orqaroqqa bir-biriga nisbatan 60° 
—70° burchak ostida yelka kengligida qo‘yiladi (105-rasm, b). 
3. 
Arrani qo‘lda tutishda: 
a) dastani o‘ng qo‘lda kaftga tirab tutiladi; 
b), chap qo‘lning bosh barmog‘ini ramkadan o‘tkazib, panjalar bilan tortqi 
vint va quloqli gaykalar birga qo‘shib tutiladi (105-rasm, v).