Mavzu Menejment nazariysining shakllanishi va rivojlanishi Reja: Boshqarish ta„limotidagi yo‟nalishlar. “Ilmiy menejment”

3.
 
“Mumtoz menejment” namoyondasi A.Fayol olg„a so’rgan tamoyillar. 
 
“Mumtoz menejment” maktabi moxiyati. 
―Ilmiy menejment‖ namoyandalari o‟z ilmiy ishlarini asosan korxona, 
tashkilot boshqaruvini takomillashtirishga bag‟ishlashgan. Ular boshqaruv 
darajasidan quyi masalalar bilan, ya„ni faqat ishlab chiqarish darajasidagi 
boshqaruv bilan shug‟ullanishgan. Ma„muriy maktabning vujudga kelishi 
munosabati bilan mutaxassislar endi umum tashkilot darajasidagi boshqaruv 
muammolari bilan shug‟ullana boshladilar. 
Teylor va Gilbretlar oddiy ishchidan muvaffaqiyatga erishib, shuxrat qozonib 
martabaga minganlar. Aynan shu tajriba ularning boshqaruv to‟g‟risidagi 
tushunchalariga keskin ta„sir etgan. Ulardan farqli o‟laroq, mumtoz ma„muriy 
boshqaruv maktabining asoschilari: 
Ularni 
tashvishlantiruvchi 
bosh 
masala-bu 
umumtashkilot 
miqyosidagi 
samaradorlikka erishish bo‟lgan. Shunday maqsad qo‟yilgan bo‟lsa-da ular xam 
boshqaruvning sotsial jixatlariga unchalik e„tibor bermadilar. Uning ustiga ustak 
ularning ishlari shaxsiy tuzatuvlar doirasidan chiqmagan. Shu sababli ularning 
yondoshuvlari ilmiy metodologik asosga ega emas edi. 
―Mumtoz‖chilar tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazardan 
yondoshish yo‟li bilan undagi umumiy xususiyatlar va qonuniyatlarni aniqlashga 
urinishgan. Maqsad-boshqarishning unversal tamoyillarini yaratish va shuning 
evaziga muvaffaqiyatga erishish edi. Ular boshqarishning quyidagi ikki jixatiga 
e„tiborni qaratdilar: 
*
Tashkilotning oqilona boshqaruv tizimini ishlab chiqish. Shu maqsadda 
tashkilotni bo‟linmalar yoki ishchi guruxlarga bo‟lish, moliya, ishlab chiqarish va 
marketing boshqarishni takomillashtirishning muxim tomonlari deb xisobladilar. 
*
Tashkilotning oqilona tarkibi va xodimlarning oqilona boshqaruviga 
erishish. Shu maqsadda boshqarishda yakkaboshlik bo‟lishini va xodim faqatgina 
bitta boshliqdan topshiriq olish va unga bo‟ysinishi lozim degan g‟oyani ilgari 
surishadi. 
A.Fayol boshqaruv fanining rivojlanishiga salmoqli xissa qo‟shgan frantsuz 
olimlaridandir. U Frantsiyadagi yirik ko‟mir qazib oluvchi kompaniyani 
boshqargan. A.Fayol o‟zining boy amaliy tajribasini ―Umumiy va sanoat 
boshqaruvi‖ (1916) nomli kitobida umumlashtirgan. Uning ilgari surgan quyidagi 
boshqaruv tamoyillari xozirgi kunda xam o‟z axamiyatini yo‟qotmagan.