Mavzu matnni qisqartirish va kengaytirish yo’llari

NAVRO’ZNING YAXSHILIK VA EZGULIK NURI.

Ma'lumki, Navro’z kelishi bilan butun tabiat uyg’onadi ...

Navro’z bizning zamonamizda yangicha mazmun kasb etyapti, Bu vayram quvonchlarini millati, ... irqidan, qat'i nazar, har bir xalq-elat birgalikda vaham ko’rib, tantana qilyapti.

O’zbek xalqi qadimdan vag’ri kenglik, ... va mehmon do’stligi bilan tanilgan. ... Navro’z mehmon do’stlik ayyomiga aylanadi.

... Navro’z shuning uchun ham vaynalminal ayyomga aylangan.

Xalqimiz yaxshi .., bildirganda: «Tinchlik-xotirjamlik bo’lsin, el-yurtimiz omon bo'lsin», deb niyat tilak bildiradi.

Navro’zda inson ulug’lanadi va dillarda ezgu niyatlar tug’iladi...

• 
  2-mashq.
  
• 
  O’zingiz o’qigan biror vadiiy asardan yoki gazeta, jurnal maqolasidan muayyan parchani tanlab oling va bu matnning mazmuniy qurilishiga ko’ra asosiy va qo’shimcha qismlarga ajratib tavsiflang.
  
• 
  3-mashq.
  
• 
  Matnlar mazmunini o’z so’zlaringiz bilan kengaytiring.
  
• 
  I. Hech qachon inson o’ziga manfaat keltirmaydigan maqsadsiz biror harakat qilmaydi. U qanday qobiliyatlardan foydalanmasin, fikr va pul vamisoli chiroq, kabi uning yo’lini yoritib, yaxshi yoki yomon, to’g’ri yoki noto’g’ri yo’ldan boshlab ketaveradi... Odamlar aqlu zakovati va fikrlaridagi g’oyalar va obrazlar shunday yashirin kuchdirkim, ular hamma vaqt harakatlarni boshqaradi, o’ziga bo’ysundiradi. Shuning uchun fikrni e'zozlash, uni to’g’ri yo’naltirish, shu orqali bilimlarni orttirish va yaxshi xulosalarga o’rgatish nihoyatda muhimdir. (Jon Lokk) II. Har qanday sharoitda ham odamning kuchli quroli — bu uning aqlu zakovatidir. Olamning cheksiz sirlarini bilish, inson extiyojlarini borliqni o’zgartirish va unga moslashishga bo’ysundirishda aqlga teng keladigan kuch yo’q. O’ylaymanki, inson aqlu zakovatining ijodiy kuchi va ta'siri Quyoshning energetik quvvatigagina teng kelishi mumkin, (Ch. Aytmatov).
  

• 
  4-mashq.
  
• 
  A.Oripovning «Men nechun sevaman O’zbekistonni» she'rini nasriy matnga aylantirib yozing. Matn mazmunini o'z xulosangiz bilan to’ldiring.
  
• 
  5-mashq.
  
• 
  Berilgan matndagi ajratilgan so’zlarni tayanch so’z sifatida izohdang, asosiy fikrni belgilang.
  
• 
  «Har qanday qilmishning aksi, qaytarma oqivati mavjud: shunday ekan, faqat o'z prinsipimni ximoya qilaman deb, bir kun borib ko’pchilikni dog’da qoldirmaylik tag’in?! Axir, mavjud nazariyalar qolipiga tushmaydigan faktlar, ayniqsa, fan uchun qimmatli emasmi?! Chunki shu noma'lum faktlarni ishlab chiqish bilan yaqin oralarda fanning yangi yo’nalishlarga yo’l ochib berish mumkin-ku? Fan tarixida bunday misollar to’lib-toshib yotibdi. Faktni tan olmaslik, aslida—hazm qilinmagan nazariyaning oqivat-ku!... Men nasixatgo’ylik qilishni o’ylamagandim, ammo o'rni kelib qoldi, Koinot azaldan insonni zulmat bilan o’ragan. Fan esa — odamzot qo’lidagi mangu mash'ala! Zero fan — cheksizlikni o’rganar ekan, ayni paytda o’zining ham had-chegarasi yo’q. Inson bilimi tugamaydi, u avadiy yaratiladi, avadiy harakatda.,. Modomiki, shunday ekan, men ochgan kashfiyot uslubiga boshqa bir uslub qarama-qarshi chiqib qolsa, nima uchun endi men unga alvatta tosh otishim kerak?! Nima uchun?! Yo’q, aqlimiz bo’lsa, istiqbolimizga chinakam qayg’ursak, bo’g’maylik, Orzu har qanday faktdan ham qudratli! Orzu vamisoli hayot ko’ksidagi mildirab turgan buloq, gurkirab o’suvchi nihol.»
  

•