Мавзу: Математика фанининг тарихи, методи ва метадалогияси


Umar Xayyomning matematika soxasida olib borgan ishlari



Download 1,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/89
Sana22.01.2021
Hajmi1,73 Mb.
#55955
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   89
Bog'liq
matematika tarixi

Umar Xayyomning matematika soxasida olib borgan ishlari. 
Umar Xayyom algebra sohasida bir qancha yangiliklar ijod etdi. U matematika tarixida birinchi 
bo`lib  3-darajali  tenglamalarni  geometrik  usul  bilan  echish  metodlarini  berdi.  Uning  algebra 
sohasidagi ishlari O`rta asrlar matematikasining eng yuksak cho`qqisi hisoblanadi. 
Qadimgi  grek  matematikasida  «geometrik  algebra»  orqali  kvadrat  tenglamalarni  echish  va 
bunday tenglamalarning musbat ildizlar bo`lgan tiplarini ajratish masalasi hal qilingan bo`lsa ham, 
3-darajali tenglamalar uchun bunday tekshirishlar o`tkazilmagan. Lekin ba`zi bir xususiy holdagi 3-
darajali masalalar konus kesimlari orqali hal qilingan. Umuman olganda grek matematikasida kubik 
tenglamalarni hal etish va uning umumiy nazariyasi ishlab chiqilmagan. 
Xayyom bunday masalalarni hal etish bilan, ya`ni 3-darajali tenglamalarni geometrik usulda hal 
etish  bilan  shug`ullanib,  o`zining  bu  sohadagi  fikrlari  «Aljabr  va  al-muqobala  masalalarining 
isbotlari  haqida»  nomli  asarida  bayon  etdi.  Ana  shu  asarning  asosiy  mazmunini  qisqacha  bayon 
etamiz. 
Bu  asar  Xayyom  tomonidan  1069-1071  yillarda  yozilgan  bo`lib,  o`sha  davrdagi  algebraik 
tushunchalarni  o`z  ichiga  oladi.  Asarning  asosan  quyidagi  bo`limlardan  iborat:  1.  Kirish,  bunda 
algebra  fanining  ta`rifi  va  asosiy  masalalari,  tenglamalar  klassifikatsiyasi  beriladi.  2.  Birinchi  va 
ikkinchi darajali tenglamalarni echish va bayon etiladi. 
 


 
29 
 
 

Download 1,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   89




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish