Мавзу: Математика фанининг тарихи, методи ва метадалогияси



Download 1,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/89
Sana22.01.2021
Hajmi1,73 Mb.
#55955
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   89
Bog'liq
matematika tarixi

Nomerlash.  Kadimgi Misrliklarning   nomerlash sistemasi keyingi uch ming yillikda uzgarmagan. 
Fakat sonlarning kurinishlari uzgargan xalos. Bu uzgarishlar Misrda yozuvning evolyutsiyasi bilan 
boglik bulgan. 
 
Kadimgi Misrliklarning yozuvi asosan odamlar, xayvonlar, kushlar va xasharotlar, kundalik 
uy-ruzgor  buyumlarining  rasmlari  shaklida  bulgan.        Kachonlardir,  ana  shu  rasmlar  Misrliklar 
uchun  shu  rasmga  mos  ma`no  va  tushunchalarni  anglatgan.  Keyinchalik,  bu  rasmlar  ieroglif 
xatlarida maxsus buginlar va ayrim xollarda xatto xarflar ma`nosini anglata boshlagan.  
 
Sonlar xam suzlar kabi maxsus rasmlar orkali ifodalangan. Bu rasmlarning ayrimlari konkret 
buyumlarning tasvirlariga uxshab ketadi.  Bir sonini I shaklida yozilgan. U asosan kesishlar soniga 
boglik bulishi mumkin. Ieroglifik ∩ yozuvi unni bildiradi. Ammo bu belgining kelib chikish tarixi 
xam  bizga  etib  kelmagan.  YUzliklar   
  shaklida yozilgan.  10000  soni  yukoriga  kutarilgan  bosh 
barmok  tasviri  orkali  ifodalangan.  Xattoki,  yuz ming  uchun  kurbaka,  million  uchun  kulini  kutarib 
turgan odam tasviri kabi belgilardan foydalanilgan.  
 
Butun  sonlarni    yozishda  kat`iy  unlik  razryadli  printsipdan  foydalanilgan.    Undan  kichik 
bulgan  sonlar  oddiy  kilib,  birlarning  takrorlanishi  tarzida,  masalan,  5-IIIII    kurinishida  yozilgan. 
SHunday  kilib,  katta  razryadli  sonlarni  yozishda  unliklar  va  yuzliklar  takrorlangan.  Masalan,  233 
soni  ieroglifik  yozuvlarda   
    tarzida  yozilgan.    Ieroglifik  yozuvlarning  yunalishi 
kupincha  yukoridan  pastga  karab  bulgan.  Xatto  kolonnadan  kolonnaga  utishda  ungdan  chapga 
printsipi kullanilgan. Ungdan chapga karab ukilgan. Biz uchun eng kizik bulgan sonlarni ukishda, 
razryadlarning kamayishi tartibi satrni  ukish tartibiga tugri kelgan.  
 
YOzuvlarni  papiruslarda  tarkalishi  natijasida,    fakat  devorlarga  rasm  solish  uchun 
kullanilgan  ieroglifik  yozuvlar  asta-sekinlik  bilan  uzgarishlarga  duchor  kilindi.  Belgilar  rasm 
kurinishini  yukota  bordi.  Fakat  ayrim  xollardagina  tashki  uxshashlik  saklanib  kolgan.  SHu  bilan 
birga  sonlarning  kurinishi  xam  uzgardi.    YAngi  belgilashlar  kiritildi.  eng  kup  takrorlanadigan 
belgilar  va  rakamlar  birlashtirildi.  Natijada  sonlarning  unlik  sistemasi  yuzaga  keldi.  Bu  sistema 
pozitsion printsip maavjud bulmagan xalos. Kuyidagi rasmda sonlarning ieratik kurinishlari Raynda 
papirusi buyicha keltirilgan.  

Download 1,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   89




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish