Мавзу: Маржинализм ва Кейнсчилик таълимоти Режа

Жамғармаларнинг инвестицияларга айланиши муаммоси ва инвестицияларга таъсир этувчи бошқа омиллар

• Инвестициялар муаммоси бу – жамғармаларнинг инвестицияларга айланиши муаммосидир.
• Агар инвестициялар ҳажми жамғармалар ҳажмидан ортиқ бўлса, у ҳолда ялпи талаб таклифдан ортиқдир ва миллий даромад ўсиш тамойилига эга бўлади. Агар инвестициялар жамғармалардан кам бўлса, у ҳолда ялпи талаб таклифдан камдир ва даромад камая боради. Ва ниҳоят, агар инвестициялар жамғармаларга тенг бўлса, ялпи талаб таклифга тенг ва миллий даромад даражаси ўзгармай қолади
• Жамғармалар жиддий тўсиқларсиз инвестицияларга айланиши учун нима қилиш керак?
• Ж.М. Кейнс классикларнинг тежамкорлик, жорий истеъмолдан ўзини тийиш иқтисодий ўсишнинг асоси деган тушунчасини инкор этади ва асосий эътиборни «тежамкорлик уддабуронликсиз бўлиши мумкин эмас», «тежамкорлик уддабуронликдан ошиб кетиши биланоқ, у кейингисининг жонланишига ҳалақит беради» деган қоидага қаратди.
• Ҳақиқатан ҳам, жамғармаларнинг кўпайиши инвестицияларнинг кўпайишидан устун бўлиши билан боғлиқ бўлган иқтисодий ривожланиш эртами-кечми тўхтайди: самарали талаб ялпи таклифдан орқада қолади ва ортиқча ишлаб чиқариш вужудга келади.

Мултипликатор назарияси

• Ж.М. Кейнс инвестицияларнинг кўпайиши билан миллий даромаднинг кўпайиши ўртасидаги боғлиқликни таҳлил қилди. Унинг кўрсатиб беришича, инвестицияларнинг кўпайиши миллий даромаднинг ўсишига олиб келади ва у қуйидаги формула кўринишида ифодаланади:

К = Y / I,

бу ерда, К – мультипликатор, Y – миллий даромаднинг ўсиши,

I – инвестицияларнинг ўсиши.

• Инвестицияларнинг кўпайиши натижасида миллий даромад ва аҳолининг иш билан бандлигининг ўсиши иқтисодий самара сифатида эътироф этилади. Ана шу иқтисодий самара иқтисодий адабиётларда мултипликатор самараси деб аталади.
• Мултипликатор – бу сон коеффициенти бўлиб, даромад ўсиши билан, ушбу ўсишни юзага келтирган инвестициялар ўсими ўртасидаги нисбатни ифодалаб беради.
• Ж.М.Кейнснинг «Инвестициялар мултипликатори» назариясига кўра, «қачонки инвестицияларнинг умумий суммаси ўсса, унда даромадларнинг кўпайиши инвестициялар ўсимидан К марта ортиқ бўлади». Ж.М.Кейнснинг таъкидлашича, бундай ҳолатнинг сабаби «психологик қонундан» келиб чиқади