Mavzu: Manometrik termometrlar

Gazli manometrik termometrlar -200 °C dan + 600 °C gacha haroratni o‘lchash uchun mo‘ljallangan. Gazli termometrlarda ishchi moddasi sifatida azot ishlatiladi. Gaz bosimining bir xil (o‘zgarmas) hajmda haroratga bog‘liqligi quyidagi tenglamaga ko‘ra aniqlanadi:
pt = p₀ (1 + bt), (6.1)
Bunda: p_t va p₀ — gazning t va 0 °C haroratlarda bosimi; b — gazning kengayish harorat koeffitsiyenti; b — 1/273,15.
Gazli manometrik termometr shkalasining tenglamasi ham chiziqli bo‘ladi:
p₀ - p_b = p_b [(b (t₀ - t_b) / (1 + bt_b)], (6.2)
Bunda: p_b va p₀ — termometr shkalasining boshlang‘ich t_b va oxirgi t₀ haroratlariga to‘g‘ri keladigan gaz bosimlari.
Gazli manometrik termometr termoballoning uzunligi 400 mm dan ortmasligi lozim, unining diametri esa 5, 8, 10, 12, 16, 20, 25 va 30 mm li qatordan tanlab olinadi. Kapillarning uzunligi 0,6 dan 60 m gacha bo‘lishi mumkin. Harorat xatoligini kamaytirish uchun ayrim o‘lchash asboblari ichiga termokompensatorlar o‘rnatiladi.
Maxsus tayyorlangan gazli manometrik termometrlar 0 °C dan past haroratlarni ham o‘lchash uchun qo‘llanishi mumkin. Masalan, vodorod gazli termometr -250 °C gacha, geliyligi esa -267 °C gacha haroratlar uchun ishlatilishi mumkin.