Mavzu: Ma’lumotlarni tiklash strategiyasini loyihalash bosqichlari. Ma’lumotlarni tiklash

1-AMALIY MASHG‘ULOT

Mavzu: Ma’lumotlarni tiklash strategiyasini loyihalash bosqichlari. Ma’lumotlarni tiklash prinsiplari.
Ishdan maqsad: Ushbu amaliy ishni bajarish jarayonida talabalar ma’lumotlarni tiklashni loyihalash usullari hamda ma’lumotlarni tiklash prinsiplari haqida amaliy hamda amaliy kо‘nikmalarga ega bо‘ladilar.
Amaliy qism: Kompyuter tizimlarida ma’lumotlarni tiklash deb, birinchi kompyuterlar paydo bо‘lganidan beri ma’lumotlarni tiklash dolzarb bо‘lib qoldi. Kompyuterda axborotni saqlash va tiklash asosan korporativ sektorga bog‘liq edi. Bugungi kunda ma’lumotlarni tiklash har birimiz о‘z kompyuterimiz diskida saqlanadigan ma’lumotlar, kompakt- disklar, flesh-kartalar va mobil qurilmalardagi xotira kartalariga juda bog‘liq hisoblanadi. Axborot tashuvchilar doimiy ravishda takomillashtirilmoqda va ular yordamida ushbu muammoni hal qilishning yangi usullari paydo bо‘lib kelmoqda.
Ma’lumotlarni tiklashda fizikaviy texnik vositalar - bu avtonom holda ishlaydigan qurilma va tizimlardir. Masalan, ma’lumotlarni qurilmalarda tiklash uskunalari fizikaviy texnik vositalar bilan bog‘liq.
Ma’lumotlarni tiklashda dasturiy vositalar – bu axborotlarni himoyalash va tiklash funksiyalarini bajarish uchun mо‘ljallangan maxsus dasturiy ta’minotdir.
Ma’lumotlarni tiklash strategiyasida birinchi navbatda eng keng qо‘llanilgan dasturiy vositalar hozirgi kunda birinchi darajali ma’lumot va fayllarni tiklash va himoya vositasi hisoblanadi.
Ma’lumotlarni tiklashda tashkiliy himoyalash vositalari - bu kompyuter uskunalarining yaratilishi va qо‘llanilishi jarayonida qabul qilingan tashkiliy-texnikaviy va tashkiliy-huquqiy tadbirlardir. Bunga

3

bevosita misol siFATida quyidagi jarayonlarni keltirish mumkin: tizimni loyihalash, qurilmalarni о‘rnatish, tekshirish va ishga tushirish.
Ma’lumotlarni qonuniy himoyalash va tiklash vositalari - bu davlat tomonidan ishlab chiqilgan huquqiy hujjatlar sanaladi. Ular bevosita axborotlardan foydalanish, qayta ishlash hamda ma’lumotni tiklash tartiblashtiradi va ushbu qoidalarni buzuvchilarning mas’uliyatlarini aniqlab beradi.
Hozirgi kunda ma’lumotlarni ruxsatsiz chetga chiqib ketish yо‘llari quyidagilardan iborat:

• 
  tizim xotirasida saqlanib qolgan ma’lumotlarni о‘qib olish;
  
• 
  ma’lumotlarni nusxalash;
  
• 
  qayd qilingan foydalanuvchi tizimga kirish;
  
• 
  dasturiy tuzoqlarni qо‘llash;
  
• 
  dasturlash tillari va operatsion tizimlarning kamchiliklaridan foylalanish;
  
• 
  dasturlarda maxsus belgilangan sharoitlarda ishga tushishi mumkin bо‘lgan qism dasturlarning mavjud bо‘lishi;
  
• 
  aloqa va apparatlarga noqonuniy ulanish;
  
• 
  ma’lumot va fayllarni himoyalash vositalarini qasddan ishdan chiqarish;
  
• 
  kompyuter viruslarini tizimga kiritish va undan foydalanish.
  

Ushbu yо‘llarning deyarli barchasini oldini olish mumkin, lekin kompyuter viruslaridan hozirgacha qoniqarli himoya vositalari ishlab chiqilmagan.

4
Ma’lumotni tiklashda mutlaqo о‘xshash holatlar bо‘lmaydi. Kо‘pincha yо‘qolgan barcha fayllarni asl nomlari va katalog tuzilishi bilan tiklash mumkin. Boshqa hollarda, faqat fayllarning tarkibini tiklash mumkin, boshqa nomlar, katalog tuzilishi, ular joylashgan joy, vaqt belgilari kabi ma’lumotlar yо‘qoladi va nihoyat, barcha tiklangan fayllar shikastlanganda vaziyatlar paydo bо‘ladi.. Shuning uchun, foydalanuvchilar doimo bir xil
savolga duch kelishadi: nega bunday bо‘lmoqda? Quyidagi ma’lumotlarni tiklash prinsiplari asosida amalga oshiriladi.