Mavzu: «Ma`lumоtlar uzatishda qo’llaniladigan tarmоqlararo ekran tahlili»

Komp`yuter tizimlari va tarmoqlarining axborot xavfsizligini ta`minlash.

Amalga oshirish usullari bo`yicha komp`yuter tizimlarining xavfsizligini ta`minlashning barcha choralari quyidagilarga bo`linadilar:

• 
  huquqiy (qonunchilik);
  
• 
  axloq- etikali;
  
• 
  fizikaviy;
  
• 
  apparat - dasturli;
  
• 
  texnologik.
  

Ximoya qilinayotgan axborotgacha etib borish uchun ximoya qilishning bir necha chegaralarini ketma-ket bosib o`tish kerak.

Xuquqiy. Axborotni ximoya qilishning bu jixati axborotni uzatishda va qayta ishlashdan yuridik meyorlarga rioya qilishni zarurligi bilan bog`langandir. Axborotni ximoya qilishni xuquqiy meyorlariga mamlakatda xarakatda bo`lgan qonunlar, buyruqlar va boshqa meyoriy dalolatnomalar tegishlidir.

Axloq - etika. Ximoya qilish talablariga rioya qilishning etika momenti juda katta axamiyatga egadir. Komp`yuter tizimlariga murojaat qiladigan odamlar sog`lom axloq - etika muhitida ishlashlari juda muhimdir. Meyorlar qonunchilik tomonidan tasdiqlangan, lekin majburiy hisoblanmaydi, lekin ularga rioya qilmaslik odatda insonni shaxslar guruxlarini yoki tashkilotlarni obro`sini pasayishiga olib keladi.

Ma`muriy. Barcha toifali ma`muriyatlar xuquqiy meyorlarini va ijtimoiy jihatlarni hisobga olgan holda axborotni himoya qilishni ma`muriy choralarini aniklaydilar. Ular quyidagilarni nazorat qiladilar:

• 
  KT va T larining ishlash jarayonini;
  

• 
  tizimning barcha resurslarini ishlatilishini;
  

• 
  xodimlarning faoliyatini;
  

• 
  foydalanuvchilarning tizim bilan o`zaro ta`sirlashish tartibini (bunda xavfsizlik xavflarini amalga oshirish imkoniyatini yuqori darajada qiyinlashtirish yoki inkor qilish ko`zda tutiladi).
  

Ma`muriy choralar quyidagilarni o`z ichiga oladilar:

• 
  KT va T larida axborotni qayta ishlash qoidalarini qayta ishlab chiqishni;
  

• 
  jihozlarni, komp`yuter tizimlari va tarmoqlarini, vositalarni
  

loyixalashda va montaj qilishdagi harakatlar to`plami (yong`inlarni,er qimirlashlarni, binolarni qo`riqlashni va hakozo ta`sirlarini inobotga olish);

• 
  mutaxassis va xodimlarni tanlash va tayyorlashdagi harakatlar to`plami (yangi xodimlarni tekshirish, ularni maxfiy axborot bilan ishlash tartibi bilan tanishtirish, uni qayta ishlash qoidalarini buzganligi uchun javobgarlik choralari bilan tanishtirish, xodimlarni o`z mansablaridan foydalanishdan foyda bo`lmagan sharoitlarni yaratish va x.k.);
  
• 
  ishonchli o`tish rejimini tashkil etish;
  

• 
  xujjatlarni va maxfiy axborotlarni tashuvchilarni hisobga olishni, saqlashni, ishlatishni va yo`qotishni tashkil etish;
  
• 
  murojaat qilish cheklanishlarni, rekvizitlarini taqsimlash (parollarni, kalitlarni, vakolatlarni va xok.);
  
• 
  tizimdan foydalanuvchi va xodimlarning ishlashini ustidan yopiq (bildirmasdan) nazorat qilishni tashkil kilish.
  

Fizik chora, ashaddiy buzg`unchilarni tizimning tashkil etuvchilariga va ximoya kilinayotgan axborotga kirib olishning mumkin bo`lgan yo`llarida fizik to`siqlarni yaratish uchun maxsus mo`ljallangan turli ko`rinishdagi mexanik elektrik va elektron qo`llanmalar va inshootlar tegishlidir.