Mavzu: Lyuminessensiya hodisasi va uning qo’llanishi. Reja

Lyuminetsensiya hodisasi haqida umumiy ma’lumot va lyuminetsent tahlilining tasnifi.

Agar biror moddaga tashqaridan energiya berilsa, yutilgan energiya ta’sirida moddani tashkil qilgan atomlar yoki molekulalar qo‘zg‘olgan holat ya’ni ortiqcha energiyaga ega bo‘lgan holatga keladi. Bu vaqtda elektronlar, ortiqcha energiya hisobiga atomlarning yuqori pog‘onalariga o‘tib qo‘zg‘algan holatda bo‘ladi.Lekin ular qo‘zg‘olgan holda uzoq saqlanmay, qisqa vaqt ichida ortiqcha energiyasini chiqarib, o‘zining avvalgi turg‘un holatiga kelishga harakat qiladi. Molekulalar va atomlar yutgan energiyasining bir qismini issiqlik emas nurlanish holida chiqarsa bu hodisa lyuminessensiya deyiladi. Lyuminessent nurlanish intensivligi Il analiz qilinayotgan moddaning konsentratsiyalarinyng ma’lum intervalida shu modda konsentratsiyasiga (C) proporsional bo‘ladi.
Il = K*C
Bu bog‘liqlikdan foydalanib ko‘pchilik moddalar miqdoriy analiz qilinadi. Lyuminessensiyani vujudga keltirish uchun odatda ul’trabinafsha nurlaridan foydalaniladi. Lyuminessent usuli juda sezgir metodlar qatoriga kiradi va uning yordamida moddalarning kam miqdorlarini (10-⁶ - 10-⁸ g/ml) aniqlash mumkin.
Bundan tashqari kimyoviy analizda ba’zi lyuminessent hossaga ega bo‘lgan organik birikmalar titrlash jarayonida indikatorlar tariqasida ishlatilishi bilan muhim ahamiyatga ega. Organik moddalarning molekulasi kislotali yoki asosli hossalarga ega bo‘lsa, eritmada vodorod ionlari konsentratsiyasi o‘zgarishi bilan ularning lyuminessensiyasi ham o‘zgaradi. Kimyoviy analizning titrimetrik metodlarida bunday birikmalar lyuminesssent indikatorlar deb ataladi va ular moddalarning miqdorini aniqlashda muhim ahamiyatga ega. Lyuminessent analiz
usuli sanoatda, qishloq xo‘jaligida keng qo‘llaniladi.
Titrimetriyada turli- tuman reaksiyalar ishlatiladi. Titrlash asosida qanday reaksiya yotishiga qarab titrimetrik analizning quyidagi metodlari farqlanadi.
1.Neytralizatsiya metodlari. Asosida neytralizatsiya reaksiyasi yotadi: