Mavzu: Lingvistikaning boshqa fanlar bilan munosabati Reja: Tilshunoslikning adabiyot blan munosabati. Lingvopoetika

mavjuddir. Ikki fan oralig’idagi kesishish nuqtasi

psixolingvistikaning o’rganish obyekti sanaladi.

Psixolingvistika garchi o’tgan asrning 50-yillaridan

shakllangan bo’lsa ham, lekin uning ildizi uzoq davrlarga –

tilshunoslikda anchadan buyon davom etib kelayotgan

psixologik yo’nalishga borib taqaladi.

Bu yo’nalishning paydo bo’lishida V.fon

Gumboldtning til falsafasi katta ta’sir ko’rsatdi.

Tilshunoslikda psixologik yo’nalishning asoschisi buyuk

nemis tilshunosi V.Fon Gumboldtning shogirdi

X.SHteyntaldir.

Psixologik yo’nalish tarafdorlari V.fon Gumboldt g’oyalariga

Psixologik yo’nalish tarafdorlari V.fon Gumboldt g’oyalariga

sodiq qolgan holda, tilni doimo rivojlanib boruvchi dinamik, tarixiy

hodisa sifatida baholadilar. Bunday yondashuv qiyosiy-tarixiy tilshunoslik g’oyalariga mos keladi.

Shu bilan birgalikda, assotsiativ psixologiya tushunchalari va amalini tilshunoslikka kiritish harakatida psixologik yo’nalish

tarafdorlari jonli nutqqa, bevosita nutqiy jarayonga, tilning ichki

tomoniga, so’z va gaplarning ma’no tomoniga asosiy e’tiborni

qaratdilar. Ularning ta’kidlashlaricha, bu tilning mohiyatini va kelib

chiqishini yaxshiroq tushunishga qulay imkoniyat beradi.

Psixologik yo’nalish vakillarining bevosita jonli nutqqa e’tibor qaratishlarida ham V.fon Gumboldtning ta’siri kuzatiladi. V.fon

Gumboldt til va nutqni farqlagan holda, jonli nutqni o’rganish

jarayonida, garchi ma’lum bir til vakillari bir umumiy tilda gaplashsalar ham, ular, ayni paytda, o’z tillariga ham egadir, degan xulosaga keladi. Shuning uchun ham jonli nutqni va ayni paytda, individlar nutqini

o’rganish lozim degan g’oyani olg’a tashlaydi.

Etnolingvistika

Etnolingvistikaning mustaqil lingvistik yo’nalish

Etnolingvistikaning mustaqil lingvistik yo’nalish

sifatida shakllanishida Amerika tilshunosi, etnografi F.Boas va uning izdoshlarining xizmati katta bo’ldi. Ular yo’nalishning muammolar doirasini va tadqiqot metodlarini