Mavzu: Limfatik tizim Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Mavzu: Limfatik tizim
Reja:
I. Kirish
II. Asosiy qism
1. Qon va limfa tizimi fiziologiyasi,
2. Leykotsitlar va Limfa
3. Limfa va uning aylanishi
4. Limfatik tugunlar va Limfotsitlar
III. Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

I. Kirish
Limfoid organlar (timus bez), tomoq, mindalinalar, ichak yumshoq qatlami. Limfa tomirlari (limfa tomirlari orqali o`tadigan suyuqlik limfa tugunlaridan o`tadi).
Limfa tizimining 2 ta asosiy funksiyasi mavjud:

• 
  Butun organizm to`qimalari va kapilyarlari tomonidan ajratilayotgan ortiqcha suyuqlikning limfa qon tomirlariga so`rilishi hamda biologik suyuqliklar aylanishi nazorati.
  

• 
  Yuqumli kasalliklar qo`zg`aluvchilar organizmiga tarqalishining oldini olish, shuningdek, organizmda to`plangan keraksiz moddalarning filtrlanishi. Boshqacha qiilb aytganda ular immun tizimi funksiyalarini bajaradi. Patogen organizm miqdori ortganda va rak hujayralari ko`payganda limfa tugunlar kattalashadi.
  

Limfoid organlar (timus, mindalin) timus (vilkasimon bez) markaziy limfoid organ hisoblanib, bolalarda u immunitet tizimi T-limfositlar o`sishi uchun xizmat qiladi. Ammo jinsiy bezlar rivojlanishi bilan vilkasimon bez faoliyati susayib boradi va balog`at davrida uning rolini tushunib bo`lmaydi.
Taloqning limfa to`qimalari, mindalim, ichakning yumshoq qoplami periferik limfoid organlar hisoblanib, ular limfotsit ishlab chiqaradi va immunitet tizimi funksiyalarini nazorat qiladi. Ayniqsa mindalinlar oziq-ovqat vahavo uchun o`ziga xos o`tkazish pnkti vazifasini bajaradi. Chunki oziq-ovqat va havo bilan organizmga bakteriya va viruslar kirishi mumkin. Odatda mindalinlar til o`zagi atrofida joylashadi.
Limfosirkulyatsiya: teri kabi yzaki organlar limfalari yuzaki limfa tomirlari va tugunlari orqali o`tsa, ichki a’zolar va mushaklar limfalari chuqur joylashgan limfa tomirlari va tugunlariorqali `tib, yakunida har ikkalasi o`mrov suyagi tagida joylashgan o`ng va chap venalarga tutashadi. Limfa oqimi bir tekis emas, o`ng o`mrov venasiga o`ng limfa yo`li orqali boshning o`ng tomoni, bo`yin va ko`krakning o`ng tomoni, o`ng qo`l ta’minlansa, organizmning boshqa a’zolari chap limfa yo`li orqli ta’minlanadi. Shu sababga ko`ra metastazlanish chap o`mrov osti venasiga qo`shni limfa tugularida amalga oshadi. Oshqozon raki o`mrov usti metastazi «Virxov metastazi» deyiladi.
Limfa tizimi buzilishi belgilarini aniqlash mexanizmi. Kuzatishning asosiy jihatlari:
1) Limfa tizimidagi o`zgarishlar.
Oyoq va qo`l bo`g`inlari etiologiyasida yallig`lanish jarayonini qayd etishda limfa tugunlari kattalashuvi muhim ko`rsatgich hisoblanadi. Bundan tasqari ak o`simtalarining limfa tugunlariga metastazida ham limfa tugunlar kattalashuvini kuzatish mumkin. Limfa tugunlar kattalashuvi palpatsiyada og`riq, bosimni sezish, shuningdek, bo`yin sohasida nafas olishning qiyinlashuvi bilan kechadi.
Limfatugunlarning tez kattalashuvi o`tkir yuqumli kasalliklar mavjudligini bildiradi. Limfa tugunlarining surunkali kattalashuvi surunkali yuqumli kasaliklar mavjud deb aytishga asos bo`ladi. Limfa tugunlari qattiq va qo`zg`almas holatda surunkali kattalashuvi o`simtali kasalliklar metastazidan darak beradi.
2) Bosh, bo`yin, qo`losti va qorin qismidagi limfa tugunlarni kuzatilishning asosiy nuqtalari.Limfa tomirlari va limfa tugunlar anatomik tuzilishini tushungan holda palpatsiyani amalga oshirish.
Limfa tugunlarini ushlab ko`rish nuqtalari, ularning shakli va o`lchami, palpatsiyada og`riq`ning mavjudligi, limfa tugunlar atrofida (yallig`lanish mavjudligi ni aniqlash uchun) qizarish va achishishlar, limfatugunlar harakatchanligi va ulanish, konsitensiya, elastikligi va bohqalar.
Bosh va bo`yindagi limfa tugunlarini quyidagi taribda palpatsiya qilish zarur: quloqlar atrofi so`lak bezi-qujloq orti limfa tugunlari-jag`osti limfa tugunlari. Bunda juda e’tiborli bo`lis zarur, chunki ularning kattalashuvi ovqathazm qilish yo`li, o`pka va boshqa a`zolarda rak o`simtalari metastazi ro`y berayotganini ko`rsatishi mumkin.
Qo`ltiq tagi limfa tugunlari bo`yin va yelka sohasida infeksiya rivojlanganda, sut bezi rakining metastzida kattalashadi. Bunda dastlab qo`ltiqostining old, so`ng`ra o`rta va orqa qismini, shuningdek ikkala qo`lning old va orqa tomonlarini palpatsiya qilish lozim.
Kindik atrofidagi limfa tugunlari qorinning pastki qismi, jinsiy a’zolar va anal teshigi limfa tomirlarini tutashirish uchun xizmat qiladi. Kundalik hayotiy faoliyat davomidagi va ruhiy o`zgrishlar.
Agarda limfa tugunlari kattalashuvi yirik o`lchamda bo`lsa, unda qo`shni tizim va a`zolarga bosim ta`sir qilishi natijasida ikkilamchi o`zgarishlar vujudga kelishi mumkin. Qo`ltiq osti limfa tugunlarining kattalashuvi natijasida limfogen yoilishlar yuz berishi bu esa o`z navbatida qo`l bo`g`inlari harakatlanishiga ta`sir ko`ratishi mumkin.Kindik sohasidagi limfa tugunlari kattalashuvi harakatlanishni qiyinlashtirib oyoq bo`g`inlari funksiyalariga ta`sir ko`rsatadi.
Agarda limfa tizimidagi o`zgarishlarning asosiy sababchisi o`simtalar bo`lsa, ular kundalik hayotda noqulaylik tug`dirib qolmay, kelajakda davolanish xavotiriva uning oqibtlarini o`ylash kabi ruhiy muammolarni ham yetaklab kelishi mumkin.