Mavzu: Kuchlanish transformatorlari tuzilishi va ishlatilishi

b) Kuchlanish transformatorlarining tuzilishi
Konstruksiyasi bo‘yicha uch fazali va bir fazali transformatorlar bo‘ladi. Uch fazali kuchlanish transformatorlari 18 kV gacha bo‘lgan kuchlanishlarda, bir fazali transformatorlar esa istalgan kuchlanishlarda qo‘llaniladi. Transformatorlar izolyasiyasining tipiga ko‘ra quruq, moyli hamda quyma izolyasiyali bo‘lishi mumkin.
Quruq transformatorlarning chulg‘amlari PELsimidan tayyorlanadi, chulg‘amlar orasidagi izolyasiya vazifasini esa karton o‘taydi. Bunday transformatorlar 1000 V gacha bo‘lgan kurilmalarda qo‘llaniladi (NOS-0,5 bir fazali, quruq, 0,5 kV li kuchlanish transformatori).
Moy izolyasiyali kuchlanish transformatorlari - ochiq va yopiq taqsimlash qurilmalarida 6 - 1150 kV kuchlanishlarga qo‘llaniladi. Bu transformatorlarda chulg‘amlar va magnit o‘tkazgich moy ichida turadi va u izolyasiya hamda sovitish uchun xizmat qiladi.
Bir fazali ikki chulg‘amli NOM-6, NOM-10, NOM-15, NOM-35, transformatorlarini bir fazali uch chulg‘amli ZNOM-15, ZNOM-20, ZNOM-35 transformatorlaridan farq qilish lozim.
B irinchi tipdagi transformatorlar chulg‘amlarining sxemasi 67-rasm, a da ko‘rsatilgan. Bunday transformatorlar ikkita kiritgich YUK ga va ikkita kiritgich PK ga ega, ularni ochiq uchburchaklik yulduzcha, uchburchaklik sxemasi bo‘yicha ulash mumkin. Ikkinchi tipdagi transformatorlarda YUK chulg‘amining (67-rasm, b) bir uchi erga tutashtirilgan, YUK ning yakka kiritgichi qopqoq ustida joylashgan PK ning kiritgichlari esa bakning yon tomoniga chiqarilgan YUK chulg‘am faza kuchlanishiga, PK ning asosiy chulg‘ami 100 V ga, ko‘shimcha chulg‘ami 100/ V ga hisoblangan. Bunday transformatorlar erga ulanadigan deb ataladi va 76- rasm, v da ko‘rsatilgan sxema asosida ulanadi.
ZNOM-15, ZNOM-20, ZNOM-24 tipdagi transformatorlar kuchli generatorlarning komplekt shina o‘tkazgichlariga o‘rnatiladi. Magnitlanishdagi isroflarni kamaytirish uchun ularning baki magnitlanmaydigan po‘latdan taiyorlanadi.
NTMI tipidagi uch fazali moyli transformatorlar besh sterjenli magnit o‘tkazgich va 75- rasm, v dagi sxema bo‘yicha ulangan uchta chulg‘amga ega.