Mavzu: kriptografik himoyalash

KIBERXAVFSIZLIK ASOSLARI FANIDAN 2-AMALIY MASHG’ULOT BO’YICHA VAZIFALAR.
MAVZU: KRIPTOGRAFIK HIMOYALASH.
1-Vazifa: Quyidagi jadvaldan o’z jurnal raqamingizga mos shifrmatnni olib Sezar usulida deshifrlang. Kalit k=7 ga teng.

T/r	Shifrmatn	T/r	Shifrmatn
1	Puapsnhunh avsl fvy	15	Tlu Zlghyup ahupthfthu
2	Heivyva ehcmzpgspnp rhmlkyhzp	16	Zlghy ibfbr ch xbkyhasp
3	Rpilyehcmzpgspr hzvzshyp	17	Chgpmhup ihqhythzht ohfkhshthu
4	Ylhs Thkypk qhtvhzp	18	Pqaptvpf ahytvxkh mhvsthu
5	Ihyzlsvuh qhtvhzp	19	Nbf Fbspf Zlghy bzbsp
6	Thujolzaly Bupalk qhtvhzp	20	Tlu AHAB ahshihzpthu
7	Hyzluhs ibfbr qhtvh	21	Ahytvx ehcmzpgspnp tbopt chgpmh
8	Ibnbu klhkspul rbup	22	Tlu Thujolzaly qhtvhzpkhuthu
9	Heivyva ch rpilyehcmzpspr	23	Tlupun chgpmht Zlghy bzbsp
10	Chahu tbxhkkhzkpy	24	Zlghy bzbspup ipsthfthu
11	Ib tlupun chgpmht	25	Tlu yvzh bfxfjopthu
12	Tlunh ilypsnhu chgpmh xpfpu	26	Tlu yvzh khunhzhthu
13	Ipg ipy qhtvhtpg	27	Khyzshyup fvxapythfthu
14	Heivyvaupun ibfbr xbkyhap	28	Rpilyehcmzpspr fhezop mhu

2-Vazifa: Quyidagi jadvaldan o’z jurnal raqamingizga mos boshlang’ich matnni olib, so’z orqali o’rin almashtirish usuli yordamida shifrlang.
Kalit = axborot

T/r	Shifrmatn	T/r	Shifrmatn
1	Kiberxavfsizlik fani zo’r fan ekan	15	Identifikatsiya-bu foydalanuvchi nomi
2	Dars tayyorlash talabaning majburiyati	16	Katta bo’lsam administrator bo’laman
3	Olim bo’lsang olam seniki	17	To’rt marta darsga bormadim
4	Kitob bilim bulog’idir.	18	O’rin almashtirish-simmetrik algoritm
5	Semestrni uch bahoga yopdim.	19	RSA-asimmetrik shifrlash usulidir
6	Hamma baholarim a’lo bo’ldi	20	Seshanba kuni deadline kuni
7	Ijtimoi tarmoqlar dushmanimiz	21	22-oktabr kiberxavfsizlik deadlineni
8	Internet-bu dangasalik	22	O’zbekiston-kelajagi buyuk davlat
9	Bilimi zo’r mingni yiqar	23	Bu vazifalarni tezroq bajarish kerak
10	Vatanni sevmoq iymondandir	24	O’rin almashtirish usulining jadvali
11	Men matematikani yomon ko’raman	25	Berilgan raqamlarning o’sish tartibi
12	Yaponiyaning poytaxti Tokio shahri	26	Matematika fanlar ichra shoh
13	Toshkent go’zal va so’lim shahar	27	Menga oson vazifa to’g’ri keldi
14	Kriptografiya qiziqarli fanlardan biridir	28	Berilgan vazifa juda qiyin ekan

3-Vazifa: Familiya va sharif ochiqmatn sifatida, ism esa kalit sifatida ishlatilib Gammalash usullarida shifrlash va deshifrlash amallari bajarilsin
4-Vazifa: RSA asimmetrik shiflash usuli yordamida tug’ilgan kun, oy, yilning oxirigi 2 ta raqami (masalan 28.11.98) sonlari shiflansin va deshifrlansin. Tanlanayotgan tub sonlar 10 dan, ochiq kalit “e” esa 5 dan kichik bo’lmasligi kerak. Hisoblashlar qiyinchilik tug’dirsa WINDOWS kalkulyatoridan (Win+R oynasida “calc” deb yoziladi) foydalaning.
5-Vazifa: Quyidagi savollarga o’z tushunchangizdan kelib chiqib javob bering. Kitobiy berilgan javoblar inobatga olinmaydi.

1. 
   Shirlash tushunchasini izohlang.
   
2. 
   Shifrlash hamda kodlash tushunchalarining farqi nima?
   
3. 
   Kriptografiya va steganografiya nima?
   
4. 
   Axborot xavfsizligining nechta tamoyili bor?