Mavzu: korxona faoliyatini rejalashtirishning mohiyati, asosiy tamoyillari va usullari

3.Korxona tuzilishi va rejalashtirish.
Rejalashtirish bilan korxonaning tuzilishi orasida ma’lum bog’liklik bor. Korxona tuzilishini loyihalash uchun uning muhim rejalariga asoslanish lozim. Tashkiliy tuzilishni ishlanmasining ketma-ketligi rejalashtirish jarayoni unsurlarining ketmaketligiga o’xshash. SHunday tashkiliy tuzilishni tanlash mumkinki, korxonaning muhim rejalariga mos kelsin va atrof muhit bilan o’zaro ta’siri samaralikni ta’minlasin va mo’ljallangan maqsadga erishilsin. Tashkiliy tuzilishning ishlanma harakatining ketma-ketligi quyidagicha:
-korxonani gorizontal bo’yicha keng bloklarga bo’lishni amalga oshirish;
-turli lovozimlarning vakolatlari nisbatini aniqlash;
-lavozim majburiyatlarini aniqlash.
Qo‘yilgan maqsad va vazifalarning mazmunidan kelib chiqib rejalarning quyidagi shakllarini ajratib ko‘rsatish mumkin:

• 
  Rejalashtirilayotgan davrning davomiyligidan kelib chiqib – qisqa muddatli (joriy, operativ), o‘rta muddatli va uzoq muddatli (istiqbolli) rejalar;
  
• 
  Korxona faoliyatining yo‘nalishi jihatidan – tashkiliy reja, ishlab chiqarish rejasi, marketing rejasi, moddiy ta’minot rejasi va moliyaviy reja;
  
• 
  mo‘ljallanishi jihatidan – korxona boshqaruvchilariga, statistic organlar va yuqori tashkilotlarga, tashqi investorlarga taqdim etiladigan rejalar.
  

Joriy yoki yillik rejalar korxonani ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning yillik ishlab chiqarish-moliyaviy biznes-rejasidan, ishlab chiqarish bo‘linmalarining yillik ishlab chiqarish rejalari va topshiriqlaridan iborat bo‘ladi.
Operativ yoki ishrejalari – yillik rejalarni yanada detallashtirish maqsadida tuziladi. Uning tarkibiga quyidagilar kiradi:

• 
  ayrim ish davrlari uchun tuzilgan ishchi rejalar;
  
• 
  tarmoqlarda haftalik, oylik va choraklik rejalar;
  
• 
  ayrim ishlarni bajarish uchun berilgan qisqa muddatli rejalar.
  

Rejalarning barcha turlari o‘zaro bog‘liqlikka ega va ularning hammasi yagona maqsadni amalga oshirishga xizmat qiladi.
Istiqbol rejalar kelgusi bir necha yilda korxonani ijtimoiy va iqtisodiy rivojlantirishning asosiyyo‘nalishlari, sur’atlari va ko‘lamini belgilab beradi. Istiqbol rejalar ko‘pincha prognoz xarakteriga ega bo‘ladi. Prognozlar joriy rejalardan farq qilib direktiv xarakterga ega emas, balki ilmiy-texnikaviy taraqqiyotning asosiy yo‘nalishlarini hisobga olgan holda ishlab chiqiladi. Qo‘yilgan vazifani bajarish muddatiga ko‘ra, istiqbol rejalar uzoq muddatli va o‘rta muddatli rejalarga bo‘linadi.
Investitsion loyihalarni moliyalashtirishga mo‘ljallangan biznes rejalar biror bir loyihani amalga oshirish maqsadida korxonaga investitsiyalar yoki kreditlar jalb etish maqsadida tuziladi. Biznes-reja biznes g‘oyalarini kelajakda muvaffaqiyatli amalga oshirishga xizmat qiladigan muhim hujjat hisoblanadi.