Mavzu: Kompozitsiya tuzilishi Reja

Voqealar rivoji — tugun bo’lib qolgan muammolarning hal bo’lishi yo‘lidagi xatti-harakat va kurashlar, bu voqealaming rivojidir. Konfliktlarning yechimi ham voqealarning rivojiga bog‘!iq. Sujet bo'yicha turli holatda turgan qarama-qarshi kuchlarning g‘oyaviy jihatdan «jangi» voqea rivojiga asosiy manba bo‘lib xizmat qiladi. Sujet talqinida tomonlarning maqsad va nuqtayi nazarlarida yuz bergan jiddiy o'zgarishlarning qalqib ko‘tarilishi, har bir tomonning asl qiyofalarini namoyon qiladi. Shunday holat tasvir qilinadiki, konfliktning sabablari ochilib, xarakterlarning esa yangi qirralari yuz ko‘rsatadi. Sujetdagi tub burilish oqimga qarshi bosh ko‘tarib, zid turgan g'oyalarga tik borishga olib keladi. Voqealar rivoji kurash tarixi va mantig'ini gavdalantiradi. Shu bilan birvaqtda, sujet va xarakterlarning uzviy bogliqligi voqea rivojiga olib keladi. Yaxlit asar sujeti filmda badiiy burilishni talab qiladi. Ijtimoiy-tarixiy kolliziyalarni aks ettirish bosh maqsadni, ya’ni voqea rivojini ta’minlaydi. Shunda sujet barcha komponentlarni qamrab olib, kulminatsiyaga olib keladi. Bunda voqea rivojini kengaytirib, pereonajlaming aniq munosabatlarini kuchaytirib-kulminatsiyaga olib kelgan voqea rivojida rnuallifning personajlarga munosabati, tomoshabinga beradigan g'oyasi shakllanadi. Tomoshabin muallif ko'zlagan maqsadini ijobiy hal bolishini kutib, intilib o ‘tiradi. Shuning uchun voqea keskin rivojlanib, barcha film qiziqarli bo'ladi. Voqealarning rivoji asarning kulminatsiyasiga olib kelmoqda.
Kulminatsiya - lotinchada «cho‘qqi» demakdir. Konfiikt va sujetning rivoji alangalanib, juda qaltis, eng yuqori darajasiga keladi. Bu badiiy adabiyotda
kulminatsiya deb ataladi. Kulminatsiyada voqealar bilan xarakterlar to‘qnashuvi eng o‘tkir, hat qiluvchi holatiga kiradi. Ssenariyda ba’zi voqealarni ko‘rsatib berish shart emas. Unda voqealar oldin bo'lishi mumkin. Lekin bunday voqealar ekranda yuz berayotgan voqealarga bog‘lanib, uni boyitishga, ba’zi masalalarni oydinlashtirishga xizmat qiladi. Yechim-asarda o'rtaga qo'yilgan asosiy muammoning hal etilishini ifodalagani sababli undan keyin voqea davom qilmaydi. Faqat mavzuni ekran tomoshabiniga yetkazish uchun xotima bo'lishi mumkin. Epilog — mazmunni to‘ldirish uchun kerakli ba’zi qo‘shimcha ma’lumotlarni tomoshabinga yetkazish uchun yozilgan qism. Bu sujetdagi voqeaning davomi emas. Xulosasi desa bo’ladi. Ssenariydagi epilogning o ‘rni prologdan qolishmaydi. Ba’zan asarga yakun yasash. voqealarga xotima berish holatida epilog alohida ahamiyat kasb etadi.