Mavzu: kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni qo’llab – quvvatlash tizimi va uni modernizatsiya qilish

6-jadval
“Omad” va “Progress” korxonalaridagi moliyaviy resurslardan samarali foydalanishning tahlili

№	Moliyaviy ko‘rsatkichlarning nomlanishi	“Progress” kichik korxonasi	“Omad” kichik korxonasi
1	Aktivlarning jami	45432,0	130840,0
2	Passivlarning jami	45432,0	130840,0
3	Korxonalarning shaxsiy mablag‘lari	40432,0	65840,0
4	Kredit resurslari	5000,0	65000,0
5	Tadbirkorlik foydasi	11358,0	32710

Demak, kredit resurslari investitsiyasi hisobiga ishlab chiqarish jarayonini tashkil qilish korxonalar uchun samaraliroq degan fikrga kelinadi.
Hamma ham qarz olib ishlash samarali hisoblanadimi? - degan savol tug‘iladi. Albatta, bu erda kreditlarning o‘rtacha foiz darajasi yuqori bo‘lgan holatlarda yuqoridagi tahlillarimiz natijalari umuman teskari natijalarni berishi mumkin. CHunki, qarz mablag‘lari bo‘yicha korxona xarajatlari rentabellikdan yuqori ko‘rsatkichni tashkil qilgan holda qarz olib ishlash samarasiz hisoblanadi.
Tahlil qilinayotgan korxona bo‘yicha agar olinayotgan kreditlar bo‘yicha foiz stavkalari 20 % dan ortsa, qarz mablag‘lari hisobiga har qaysi korxonaning samaradorligi pasayishi kuzatiladi. CHunki kuzatilayotgan korxonalarda aktivlarning rentabelligi 20 % ni tashkil qilmoqda. SHuning uchun ham kreditlash jarayonida korxonalarning olinadigan kreditlaridan foydalana olish imkoniyatlari muhim ahamiyat kasb etadi. Foydalanish imkoniyatlari deganda kredit resurslaridan foydalanish natijasida o‘zining foydasini ham shakllantirish va kredit uchun zaruriy to‘lovlarni amalga oshirish imkoniyatlariga ega bo‘lish imkoniyatlari tushuniladi.
Kredit mexanizmi orqali tadbirkorlik faoliyatining asosiy va aylanma kapitallari moliyalashtiriladi, tadbirkorlik faoliyati natijasida shakllantirilgan daromadning bir qismi foizli to‘lov sifatida qayta taqsimlanadi va tadbirkorlik faoliyatini davlat tomonidan tartibga solishning muhim moliyaviy mexanizmlaridan biri sifatidagi vazifalarni bajaradi.
Bank tizimining asosiy strategiyasi kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatini kreditlash qo‘lamini kengaytirishga qaratilganligini quyidagi jadvalga ko‘rishimiz mumkin.
Hozirgi shariotda tijorat banklari tomonidan 91845 mln.so‘m umumiy kredit resurslari ajratilgan bo‘lib, shundan 59 399 mln.so‘m qisqa muddatli kreditlar, 27658,6 o‘rta muddatli kreditlar, 4787,4 mln.so‘m uzoq muddatli kreditlar ajratilgan. Ma’lumotlardan shuni ko‘rishimiz mumkinmi, tojorat banklar tadbirkorlik faoliyatida asosan qisqa muddatli kreditlash mexnazmidan amalda keng foydalanilmoqda.
Tadbirkorlik faoliyati moliyasining o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda kreditlashning yangi o‘ziga xos elementlari ham shakllanmoqdaki, bunday elementlar qatoriga quyidachilar kiritilmoqda: kreditni vaqtida qaytarishni ta’minlash bo‘yicha vazifalarni rasmiylashtirishning majburiyligi kreditlashning shartlarini tanlash va protsenti darajasini aniqlash uchun qarz oluvchining balansini reytingli baholash tizimlaridan keng foydalanish.