Mavzu: katalizator zaharlanishi va kokslanishi

Regenerastiya jarayoni
Regenerlash – (aktivlash, aktivligini qayta tiklash) – bu katalizatorni maxsus qayta ishlangandan (toblangandan) keyin o’z aktivligini qayta tiklash jarayoniga aytiladi.
Katalizatorni regenerlashni quyidagi grafik (14.1-rasm) orqali quydagicha tushuntirish mumkin.

Aktivlik

14.1-rasm. Katalizatorni regenerlash.
Shu bilan birga katalizatordagi koksni miqdorini aniqlash keltirilgan
₁’ – regenerasiya oralig’idagi vaqti, soat, yil.
A- aktivlik, %
BC – barqarorlik yoki turg’unlik oralig’idagi vaqti, soat, oy, yil
Koks miqdori (x),% quydagicha hisoblanadi.

m – adsorbentli (askaritli) trubkani og’irligi.g (CO₂ ni yutgandagi).
m_k – katalizatorning og’irligi, g.

m₁ – koksli katalizatorni og’irligi, g.
m – toza katalizatorni og’irligi, g.
Yuqorida keltirilganlardan ko’rinib turibdiki, regenerlash jarayonini bir necha marotaba takrorlash mumkinligi, bu albatta katalizator turiga va jarayonni borishiga bog’liq holda amalga oshiriladi. Shu bilan birga jarayonga muvofiq regenerlash agentini va regenerlash sharoitini tanlanadi.
Katalizatorni kislorod (yoki havo) va havoni suv bug’i aralashmasi bilan regenerlash 400-500⁰C da olib boriladi. Regenerasiyani yuqori temperatura chegarasi, katalizatorni termik barqarorligini hisobga olinadi va odatda 700 – 750⁰C dan yuqori bo’lmaydi. Katalizatordagi kokssimon moddalarning tarkibi va katalizatorni srukturasiga bog’liq holda regenerasiyani tezligi, oksidlanish reaksiyasini tezligi (kinetik chegarada) va kislorodni katalizator ichki g’ovaklariga etkazish tezligi bilan (ichki diffuziya chegarasida) aniqlanadi.
Regenerlashni (koksni yonishi) kinetik chegarasi quyidagi formula bilan ifodalanadi.

Diffuziya oblasida koks qavatma-qavat yonadi. Oldin yuqori qismi, keyin paski qismlari oksidlanadi.

 - vaqt, k – reaksiya tezlik konsantasi, Po₂ – kislorodni parsial bosimi, G_k,, G⁰_k – koksni reaksiya boshlanishidan oldingi va keyingi og’irligi, a – proporsionallik koeffisienti, D – g’ovak donachadagi (katalizatordagi) kislorodni diffuziya koeffisienti.