Mavzu: Kasrlarni qisqartirish

12.10.2021

6 -sinf Matematika
Mavzu: Kasrlarni qisqartirish.

Darsdan maqsad.

a) Ta’limiy: – O’quvchilarga Kasrlarni qisqartirish haqida tushunchalar berish

b) Tarbiyaviy: - O’quvchilarda vatanga muhabbat tuyg’usini shakllantirish.

c) Rivojlantiruvchi: - Mavzuga doir misollar yechish.

Dars turi: Munozara

Metodlari: Amaliyot

Dasr jihozi: 6-sinf Matematika o’quv qo’llanmasi, Proyektor, kompyuter, Elektron qollanmalar.

Asosiy tushunchalar

Kasrlarni qisqartirish

Bilimlar:- Kasrlarni qisqartirishni bilish.

Ko’nikmalar:- Kasrlarni qisqartirish haqida ko’nikmalar hosil qilish.

Dars tafsilotlari

Tashkiliy qism (2- minut): O’quvchilar bilan salomlashiladi, o’quvchilarning davomati aniqlanadi. Sinf xonanning darsga tayyorligi tekshiriladi.

Uyga vazifani tekshirish

3. O’tilganlarni takrorlash va yangi mavzuni boshlashga hozirlik – yangi mavzu bilan bog’liq o’tilgan dars mavzularini takrorlash; o’quvchilarning yangi mavzuni o’tishdan oldin bu mavzuga oid bilim darajalarini aniqiash, baholash va yangi materialni o’zlashtirishga tayyorlash; yangi dars maqsadini tushuntirish;

O`tgan mavzuni takrorlash va uyga vazifani so`rash.

O`tilgan mavzular bo`yicha savollar berib, o`quvchilarni baholayman.

1. 
   Sonning EKUB ini topish uchun qanday amallarni bajarish kerak?
   

2. Sonning 9 ga bo`linish qoidasini ayting?

3. To`gri kasr bilan noto`g`ri kasrlarning farqini ayting?

4. 48 sonining bo`luvchilarini ayting?

5. 72 sonini natural bo`luvchilari sonini ayting?

6. 5 ga bo`linish qoidasini toping?

7. Kasrlarni asosiy xossasini ayting?

8. Tub va murakkab sonlarni farqini ayting?

9. Natural son deb nimaga aytiladi?

10. Tenglama deb nimaga aytiladi

O`tilgan mavzun mustahkamlash jarayonida “Zinama-zina” metodidan foydalangan holda guruhlar quyidagi savollarga javob beradilar

3.Yangi mavzuni bayon qilish.



 kasr uchun kasrning asosiy xossasiga ko’ra   tengliklarni yozish mumkin. Bu tengliklarni quyidagicha yozib olaylik:

Demak,   va   kasrlarni ularga teng, lekin surat va maxraji kichikroq bo’lgan   kasr bilan almashtirish mumkin ekan.

 kasrning surat va maxraji umumiy ko’paytuvchi 8 ga ega:   =   shunga o’xshash: 

 tenglikni hosil qilish uchun   kasrning surat va maxrajini umumiy ko’paytuvchi 8 ga bo’lish kerak. Buni   kasrni qisqartirish deyiladi.

Kasrning surati va maxrajini ularning 1 dan farqli umumiy ko’paytuvchisiga bo’lish kasrni qisqartirish deyiladi.

Kasrning asosiy xossasini quyidagicha ifodalash ham mumkin.

Agar kasrning surati va maxraji 1 dan farqli umumiy ko’paytuvchiga ega bo’lsa, bunday kasrni qisqartirish mumkin, bunda kasrning qiymati o’zgarmaydi, avvalgisiga teng kasr hosil bo’ladi.

Qisqarmas kasrlar ham bor.
 – bu kasrlarning surat va maxraji o’zaro tub sonlar.

Surat va maxraji o’zaro tub son bo’lgan kasr qisqarmas kasr deyiladi.

Berilgan kasrdan qisqarmas kasrni hosil qilish uchun:

1-qadam. Kasrning surat va maxrajining EKUB topiladi.

2-qadam. Kasrning surat va maxraji shu EKUB ga bo’linadi.
Har tomonlama bilimlarni tekshirish

Yangi bilimni o’zlashtirish

tenglik kasrning surat va maxrajini umumiy maxrajga ko’paytuvchi 6 ga bo’lish natijasida hosil bo’ladi.

Kasrning surat va maxrajini 1 dan farqli umumiy bo’luvchisiga bo’lish kasrni qisqartirish deyiladi.

Masalan:

1) 3)

2) 4)
Surat va maxraji o’zoro tup son bo’lgan kasr qisqarmas kasr deyiladi.

Masalan: , ,
612 – misol.

1) 4)

2) 5)

3)

Yangi bilimni o’zlashtirish

615 – misol.

1) 4)

2) 5)

3) 6)

616 – misol.

1) 4)

2) 5)

3) 6)

617 – misol.

1) 2) 3) 4)



3x = 90 8x = 200 49x = 392 100x = 300

x = 30 x = 25 x = 8 x = 3
Uyga vazifa: 619 - misol

Tekshirdim O’IBDO’______________________O’qituvchi______________________