Мавзу: Карьер майдонини казиладиган катламларга булиш. Погоналар мустахкамлиги ва баландлиги

Мавзу: Карьер майдонини казиладиган катламларга булиш. Погоналар мустахкамлиги ва баландлиги.

• Режа:
• 1.Горизонтал қазиб олиш қатламлари.
• 2.Қия қазиш қатлами.
• 3.Поғонанинг баландлиги карьерга кўрсатадиган таъсири.
• 4.Поғонанинг бурчак мустаҳкамлиги.

Очик кон ишлари кетма-кетлиги буйича тавсифланади, бошида фойдали казилма устидаги бўш тоғ жинсларини қазиб олиш кейинчалик фойдали қазилмани катлам шаклида казиб олинади. Қатламлар горизонтал шаклда олиниб баланддан пастга иш олиб борилади. Қатламлар сони карьернинг катталигига боғлик. Карьер қанча катта булса, қатламлар шунча кўп бўлади, қатлам сонидан поғоналар шаклланади. Карьер профилидаги залеж бўйича поғоналар сони ётқизиқнинг қалинлигига, поғонанинг пасайиш бурчагига, тоғ жинсини қазиш қийинчилигига, қўлланиладиган қазувчи-юкловчи машинага ва транспорт воситасига боғлиқ бўлади.

2-Расм. Фойдали қазилма қатламлари схемаси .

а-горизонтал; б-қия ва тик; 1,2,3 ва 4-жуда кам қатлам,кам, ўрта қалинликдаги ва қалин қатламлар Ш рп-поғонанинг ишчи майдони кенглиги

Жуда кам қатламли фойдали казилмани бир погона билан олиб чикилади. Шунинг учун горизонтал қатламнинг вертикал қалинлиги mм булганда уларни бир ковушли экскаваторлар билан казиб олиш самарали ҳисобланмайди. Қия ва тик қия залежлар горизонтал қалинлиги м булса унда янги погонани утиш пайтида кушимча буш тог жинсларини олишга тугри келади. Горизонтал фойдали казилмани қазиб олишда кам қатламли м булганда битта погона билан қазиб олинади, пастга караб кетган катламлар учун эса м кейинги катламни олиш учун биринчи катламни тозалаб олишга тугри келади. Урта кувватли катламлар м булганда м бир карьер профилида булганда бемалол 2та погона билан ишлаб чикса булади.

Катта катламли казилмалар м, Мgбулганида уларни 3та ёки ундан зиёд погоналар сони билан олинади. Баьзида карьердаги фойдали казилма катламлари кия жойлашганда погоналарни кия жойлаштириб фойдали казилмани олса булади. Лекин купинча фойдали казилма кия тик бурчак остида жойлашгани сабали погоналарни иложи борича бурчакларини тик килишади ва карьер уртасидан фойдали казилмани олиниши ташилади,иш олиб бориладиган жойдан карьер эни кенгайиб карьер чегараларига боради.Карьер чукурлашган сайин погоналар сони ошиб боради.Шунга кура транспорт килиш кийинлашиб иш жараёни кимматлашади.