Mavzu: kaliy elementi va uning xossalari

MAVZU:KALIY ELEMENTI VA UNING XOSSALARI

Andijon davlat universiteti Tabiatshunoslik va geografiya fakulteti kimyo yo’nalishi 2- bosqich “A” guruh talabasi XAKIMJONOVA NARGIZAning Analitik kimyo fanidan tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI

REJA:

REJA:

• 1.KIMYOVIY ELEMENTNING OCHILISH TARIXI.
• 2.TABIATDA UCHRASHI.
• 3.DAVRIY SISTEMADAGI O’RNI,ATOM TUZILISHI.
• 4.OLINISHI.
• 5.ISHLATILISHI.
• 6.XOSSALARI .
• A)FIZIK.
• B)KIMYOVIY.
• 7.BIRIKMALARINING ISHLATILISHI.
• 8.BIOLOGIK AXAMIYATI.
• 9. XULOSA.
• 10.FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.

Ingiliz olimi GEMFRI DEVI 1807-yili metallarni olish maqsadida ishqorlarni elekti to’ki tasirida parchalash tajribasini o’tkazib ajoyib natijalarni oldi.U kaliyni olish uchun o’yuvchi kaliy bo’lagini platina disk ustiga joylashtirib,disk Bolta ustunchasiningmanfiy qutbiga ulab qo’ydi.O’yuvchi kaliyning tepasiga platina simni takizib uni ustunchanining musbat qutbga uladi.Biroz vaqt o’tgach elektrodlar tutashgan joyda o’yuvchi kaliy suyuqlanadi.Ularning ko’pchiligi charsillab yonib ketadi,bazilari xiralashib asta-sekin oksidlanadi.

• Ingiliz olimi GEMFRI DEVI 1807-yili metallarni olish maqsadida ishqorlarni elekti to’ki tasirida parchalash tajribasini o’tkazib ajoyib natijalarni oldi.U kaliyni olish uchun o’yuvchi kaliy bo’lagini platina disk ustiga joylashtirib,disk Bolta ustunchasiningmanfiy qutbiga ulab qo’ydi.O’yuvchi kaliyning tepasiga platina simni takizib uni ustunchanining musbat qutbga uladi.Biroz vaqt o’tgach elektrodlar tutashgan joyda o’yuvchi kaliy suyuqlanadi.Ularning ko’pchiligi charsillab yonib ketadi,bazilari xiralashib asta-sekin oksidlanadi.

KIMYOVIY ELEMENTNING
OCHILISH TARIXI.

G.Devi kaliyni olish usulini kashf etgandan keyin natriyni o’yuvchi natriydan qaytarishga kiishdi.G.Devi tajribasi ancha soda ko’rinsadaбишкщй иг usul bilan natriy va kaliyni olish u qadar oson emas.DEVI kaliy va natriyni olish bilan birga ularning xossalarini ham batafsil o’rganadi.Oradan ko’p o’tmay bu metallar J.Gey Lyussak va L.Tenar tomonidan sof kimyoviy usulda xosil qilindi.Ular ishqor bilan temir qipig’I aralashmasini miltiq stvoliga joylashtirib qattiq qizdirdilar:

• G.Devi kaliyni olish usulini kashf etgandan keyin natriyni o’yuvchi natriydan qaytarishga kiishdi.G.Devi tajribasi ancha soda ko’rinsadaбишкщй иг usul bilan natriy va kaliyni olish u qadar oson emas.DEVI kaliy va natriyni olish bilan birga ularning xossalarini ham batafsil o’rganadi.Oradan ko’p o’tmay bu metallar J.Gey Lyussak va L.Tenar tomonidan sof kimyoviy usulda xosil qilindi.Ular ishqor bilan temir qipig’I aralashmasini miltiq stvoliga joylashtirib qattiq qizdirdilar:
• 4KOH+3Fe→Fe3O4 +K +H2
• Ajralib chiqayotgan kaliy bug’lanib miltiq stvoli devorining ancha sovuq qismida kondensatlanadi.”Kaliy” nomini 1810 yili Gulbert fanga kiritdi.Bu nom arabcha alkaliy so’zidan olingan bo’lib dengiz o’simliklarining kuli –degan manoni anglatadi.Devi tomonidan ishqoriy metallarning kashf etilishi fanning tarixiy taraqiyoti yo’lga zamin yaratib qo’ygan edi.