Мавзу: Жисмоний сифатлар ва уларни ривожлантириш методикаси

Mavzu: Jismoniy sifatlar va ularni rivojlantirish metodikasi

Reja:
1. JISMONIY (HARAKAT) SIFATLAR
2. KUCH – JISMONIY SIFAT TARZIDA
3. KUCHNI TARBIYALASH METODIKASI
“Siz qanday shirinlik emang, tanadagi kuchchalik mazali emas”
Alisher Navoiy
1. JISMONIY ( HARAKAT ) SIFATLAR
Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi fani mazmunida jismoniy sifatlar, deb nomlanadigan atamaga duch kelamiz. Oliy o’quv yurtlarining jismoniy madaniyat va sport sohasi kadrlarini tayyorlash jarayoni uchun mo’ljallangan maxsus adabiyotlar va qator darsliklarning mualliflari L.P.Matveev (1991), B.A.Ashmarin (1994), J.K.Xolodov (2003), Yu.M.Yunusova (2005), A.Abdullaev, Sh.Xankeldiev (2005), Yu.I.Evseev(2008) va boshqalar bu tushunchani harakat sifatlari deb ham nomlaganlar.
Tarixan mavjud bo‘lgan jismoniy tarbiya tizimlariga insonning jismoniy (harakat) sifatlarini tarbiyalay olishiga qarab baho berilgan. Insonning organizmida turli darajada shakllangan kuch, tezkorlik, chidamlilik, chaqqonlik, tana bo’g’inlari harakatchanligi va muskullar egiluvchanligini jismoniy sifatlar deb atash qabul qilingan.
Organizmning kuchi, tezkorligi, chidamliligi, egiluvchanligi va chaqqonligi, deb nomlanadigan jismoniy sifatlar boshqa sifatlarni (ruhiy, funksional va boshqalar uchun ham tegishli bo’lib, ularning rivojlanishi o’zaro uzviy bog’liq holda kechadi.
Masalan, jismoniy sifatlarni rivojlantirish maqsadida shug’ullanuvchilarga yugurish mashqlarini ko’p marotabalab takrorlash tavsiya qilinsa, aynan shu mashqni bajarish texnikasida ham qator o’zgarishlar sodir bo’lishi mumkin. Aynan shu mashqni o’zlashtirish maqsadida mashq takrorlansa - uzoqroq mashq qilinsa chidamlilik, mashqni bajarish tezligi oshirilsa(katta tezlikda bajarilsa) tezkorlikni tarbiyalanishi sodir bo’ladi. Yugurish mashq texnikasini mustahkamlash va takomillashtirish, maqsadida mashq qilish, bir vaqtning o’zida nazariy bilim berish vazifa larini ham hal qilishga xizmat qilishi mumkin.
Odatda harakat sifatlarining shakllanishi har bir individda turlicha kechadi. Bu bilan ularni rivojlanganlik va tayyorgarlik darajasini aniqlash mumkin va natijaga qarab shug’ullanuvchining jismoniy tayyorgarligi haqida ham fikrga ega bo’lish mumkin.
Aynan shu sifatlarini qanday namoyon qila olish darajasiga qarab kuchli, chaqqon, tezkor chidamli va h.k.lar deb uning jismoniy tayyor garligi darajasiga tavsif beriladi. Qayd qilingan sifatlarni rivojlanganligi darajasi o’lchanadi va ular jismoniy tayyorgarlik ko’rsatkichlari deb ataladi va ko’rsatkichlarning natijasiga qarab individning ijodiy mehnatga va Vatan mudofaasiga tayyorligi “Alpomish” va “Barchinoy”salomatlik testi me’yorlari bilan taqqossalanib baholanadi.