Mavzu: Jaroxatlanish va kasb kasalliklarining iqtisodiy oqibatlari va xafsiz ish sharoitining samaradorligi

Baxtsiz hodisalar u qanday korinishidan qatiy nazar ushbu korxonaga kata iqtisodiy,ijtimoiy va ma’naviy zarar yetkazadi.

Tashkilot yoki korxonaning baxtsiz xodisalar tufayli umumiy iqtisodiy zararini quyidagicha aniqlash mumkin

Pj =Pt +Pk

Pj =Pt +Pk

Bu yerda Pj –jaroxatlanishlar va kasb kasalliklari tufayli yuzaga kelgan umumiy zarar,so’m

Pk –yomon ish sharoiti tufayli yuzaga kelgan kasalliklar natijasida ko’rilgan zarar ,so’m

Har bir jarohatlanish tufayli yuzaga kelgan umumiy zarar quyidagi tashkil etuvchilardan iborat bo’lishi mumkin.

P=Sa +Sk +Six +Ss +Skv +St + S0+……..+Sya

Sk –kilinik davolanish harajatlari,so’m: Six –ishlab chiqarilmagan ish xaqi harajatlari

Ss-foydadanolinmay qolingan soliq miqdori,so’m; Skv –kasallik varaqasi bo’yicha to’langan mablag’,so’m St –baxtsiz hodisani tekshirishga sarflangan mablag’;

S0 –ishdan chiqqan uskuna yoki jixoz va uni tamirlashga sarflangan mablag’,so’m;

Mehnatni muhofaza qilish tadbirlariga sarflangan mablag’lar samaradorligini hisoblash.Ushbu ishlab chiqilgan tadbirlar natijasida mehnat sharoitining yaxshilanishini,xavfli va zararli omillar ta’sirining kamayishini hisobga olgan xolda mehnat muhofazasi tadbirlariga sarflangan mablag’lar samaradorligi aniqlanadi.

Mehnatni muhofaza qilish tadbirlariga sarflangan mablag’lar samaradorligini hisoblash.Ushbu ishlab chiqilgan tadbirlar natijasida mehnat sharoitining yaxshilanishini,xavfli va zararli omillar ta’sirining kamayishini hisobga olgan xolda mehnat muhofazasi tadbirlariga sarflangan mablag’lar samaradorligi aniqlanadi.

P=P1 +P2 +P3

P1 –ishlab chiqarishni mexanizatsiyalsh,ilg’or va yangi loyixalarni joriy etish natijasining iqrisodiy samarasi,so’m

P2 –jaroxatlanishlarning va kasalliklarning kamayishi natijasida ish kunlari hisobida ishlab chiqilgan yalpi maxsulot bo’yicha olingan iqtisodiy samara.so’m.

P3 –sanitar- gigiyenik sharoitlarni yaxshilanishi natijasida ish unumdorligi oshishi xisobiga olingan iqtisodiy samara,so’m;

P1=(S2-S1)*M,

S2- mahsulotning dastlabki tan narxi,so’m ; S1-maxsulotning keying tan narxi,so’m:

M –yangi jarayon bo’yicha olingan maxsulot hajmi:

P2 =(D2 –D1)*M

P2 =(D2 –D1)*M

D2-o’tgan yilda jarohatlanishlar va kasalliklar tufayli yo’qotilgan ish kunlarisoni;

D1 –ushbu yilda yo’qotilgan ish kunlari soni;

a- ushbu yilda bir ishchi hisobiga ishlab chiqarilgan kunlik mahsulot miqdori,so’m.

P3=(S21 –S11 )M1

S21-mehnat sharoiti yaxshilanishiga qadar bo’lgan maxsulot tan narxi,so’m; S11- mehnat sharoiti yaxshilangandan keying maxsulot tannarxi; M1 -umumiy ishlab chiqilgan maxsulot xajmi,so’m .

Xavfsiz ish sharoitini ishlab chiqarshga joriy etish,sog’lim mehnat sharoitini yaratish natijasida yuzaga kelgan iqtisodiy samara hamda baxtsiz hodisalar tufayli ko’rilgan iqtisodiy zarar aniqlanib tahlil qilingach,mehnat muhofazasi holatini yanada yaxshilash bo’yicha tadbirlar ishlab chiqilishi lozim.