Mavzu: Jahon xo’jaligi va milliy iqtisodiyotda xalqaro moliyaviy iqtisodiy tashkilotlarning ahamiyati

2.2 Islom taraqqiyot banki va a’zo mamlakatlar o’rtasidagi iqtisodiy 

munosabatlarning hozirgi holati va rivojlanish istiqbollari 

Islom Taraqqiyot Banki dastlab tashkil etilganida unga 22 ta davlat a’zo 

bo’lgan bo’lib, bugungi kunda ularning soni 56 taga yetgan. Ularning tarkibi 

quyidagicha: 



 

Afrika – 27 ta  



 

Osiyo – 26 ta 



 

Lotin Amerikasi -  1 ta 



 

Yevropa – 2 ta 

2.2 1-jadval 

ITB ga a’zo davlatlar ro’yxati 

1  

Afg’oniston 

29  

Misr 

2  

Albaniya  

30  

Morokko 

3  

Aljir  

31  

Mozambika 

4  

BAA 

32  

Niger 

5  

Bahreyn 

33  

Nigeriya 

6  

Bangladesh 

34  

Ozarbayjon  

7  

Benin 

35  

Oman 

8  

Bruney 

36  

Pokiston 

9  

Burkina-Faso 

37  

Qatar 

10  

Eron 

38  

Qozog’iston  

11 

Falastin 

39 

Qirg’iziston 

12  

Gabon  

40  

Quvayt 

13 

Gambiya  

41  

Saudiya Arabistoni  

14  

Gviniya  

42  

Senegal 

15  

Gviniya-Bisau 

43  

Serra-Leone  

16  

Indoneziya 

44  

Somali 

17  

Iordaniya  

45  

Sudan 

18  

Iroq 

46  

Surinam 

19  

Jibuti 

47  

Suriya 

20  

Kamerun 

48  

Tojikiston 

21  

Komorlar 

49  

Togo 

22  

Kot d’Ivuar 

40  

Tunis  

23  

Livan 

51  

Turkiya 

24  

Liviya  

52  

Turkmaniston 

25  

Malayziya 

53  

Uganda 

26  

Maldiva 

54  

Yaman 

27  

Mali  

55  

O’zbekiston 

28  

Mavritaniya 

56 

Chad 

Manba: http://www.un.org 

---

 

 

19 

Mamlakatlar  bankka  aksiyador  sifatida  a’zo  bo’lib  kiradi.  Bankda 

davlatlarning ulushi turlicha bo’lib, eng katta ulushga eg a’zolar arab davlatlari 

hisoblanadi. Ular quyidagi jadvalda ko’rsatib o’tilgan.   

2.2.2-jadval 

Mamlakatlarning ITBdagi ulushi 

Aksioner davlatlar 

Qo’yilgan 

miqdor  

(dinor) 

Umumiy 

kapital (% 

da) 

Umumiy kapitaldan 

ulush (dinor) 

Saudiya Arabistoni 

368,513 

26.57 

3,685,129,984 

Libiya 

147,824 

10.66 

1,478,240,000 

Eron 

129,334 

9.32 

1,293,340,032 

Misr 

127,867 

9.22 

1,278,669,952 

Turkiya 

116,586 

8.41 

1,165,859,968 

BAA 

104,596 

7.54 

1,045,960,000 

Qozog’iston 

1,929 

0.14 

19,290,000 

O’zbekiston 

250 

0.02 

2,500,000 

 

Manba:www. isdb.org 

 

 Yuqoridagi  jadvaldan  ko’rinib  turibdiki,  ITB  kapitali  tarkibiga  eng  katta 

ulushni Saudiya  Arabistoni kiritgan bo’lib, bu uch yarim trillion dinardan ortiq, 

ya’ni umumiy kapitalning 26.57 foizini tashkil qiladi. Saudiya Arabistoni donor 

mamlakatlardan  biri  hisoblanadi.  Bundan  tashqari  O’zbekiston  va  qo’shni 

Qozog’iston,  Tojikistonning 

ham 

ulushi 

mavjud  bo’lib,  shundan 

mamlakatimizning umumiy kapitaldagi qiymati 0.02 foizni, ya’ni 2 yarim ming 

dinarni tashkil etadi. 

Tashkilotga  a’zo  mamlakatlar  o’zlarining  vakillari  orqali  bank 

boshqaruvida  ishtirok  etishadi.  Bankning  yuqori  organi  boshqaruv  kengashi  va 

quyi organi esa direktorlar kengashi deb yuritiladi. 

10

 

                                                                 

10

 К. Латиф. Исламское финансовое дело // Butterworths Journal of International Banking and Financial Law, 

2006, No. 1, p. 10-13. 

 

---

 

 

20 

Direktorlar  kengashi  18  kishidan  iborat  bo’lib,  uning  yarmini  ITB  ustav 

kapitalida  ko’proq  ulushga  ega  bo’lgan  davlatlar,  qolgan  yarmini  esa  uncha 

ulushi katta bo’lmagan a’zo davlat vakillari tashkil etadi.

11

 

Islom Taraqqiyot Banki umumiy hodimlar soni 189 tani tashkil qiladi.  

Bankning  asosiy  maqsadi  tashkilotga  a’zo  va  a’zo  bo’lmagan  musulmon 

davlatlarining  iqtisodiy  rivojlanishiga  ko’maklashish  va  musulmon  xalqining 

turmush  tarzini  yaxshilashga  qaratilgan.  Bu  bora    ITB  guruhi    quyidagi 

sohalarda o’z xizmatlarini ko’rsatadi: 

 

Loyihalarni moliyalashtirish: 



 

Davlat,  jamoaviy( suveren) 



 

Xususiy (suveren bo’lmagan) 



 

Davlat – xususiy xamkorlikda (PPP) 

 

Eksport krediti va investitsiyalarni sug’urtalash 

 

Fond va aktivlar boshqaruvi 

 

Islom moliyaviy xizmat muhitini rivojlantirish 

 

A’zo mamalaktlar o’rtasidagi savdoni moliyalashtirish 

 

Texnik hamkorlik va salohiyatni rivojlantirish 

 

Islom iqtisodiyoti va tadqiqot moliyasi 

Shuningdek, mahsus faoliyat: 

 

Fan va texnoligik dasturlar 

 

Ta’limiy dasturlar 

 

Maxsus ko’maklar 

Ushbu  maqsadlardan  kelib  chiqqan  holda  bank    har  yili  bir  qancha 

dasturlarni amalga oshiradi.  

Hozirgi kunda O’zbekistonda ham ushbu loyihalar asosida bir qancha ishlar 

olib borilmoqda va bu quyidagi jadvalda keltirilgan: 

 

 

 

                                                                 

11

 http://www.aacc.at 

---

 

 

21 

 

2.2.3-jadval