Mavzu: Jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozi davrida bank kapitali va uning samaradorligini oshirish yo’llari

samaradorligini oshirish yo’llari. 

Kapital miqdori. Bank ishi nazariyasining eng katta tortishuvlarga sabachi bo‘lgan 

savollardan  biri  bank  kapitalining  miqdorini  aniqlashdir.  Ko‘plab  diskussiyalar:  kim 

bank  kapitali  standartlarini  o‘rnatishi  kerak  –  bozormi  yoki  tartib  solish  organlarimi? 

bank kapitalining maqsadga muvofiq miqdori qancha? kabi muammolarga bahishlandi. 

Bank kapitalini baholashga tartibga solish no‘qtai nazaridan yondashish. 

Kapitalni  tartibga  solishning  sabablari.  Ko‘p  yillar  davomida    bank  kapitalining 

miqdori qat’iy tartibga olinib kelinadi. Banklar davlat ro‘yxatidan o‘tkazilish paytida va 

butun  faoliyati  davrida  ustav  kapitalining  majburiy  minimal  miqdorini  ta’minlashlari 

---

shartdir.  Tartibga  solish  organlari  shuningdek,  kapitalning  maqsadga  muvofiq  turlarini 

ham belgilashadi. 

Bank kaptali miqdorining tartibga solinishining sabalari quyidagilardir: 

1. Banklarning bankrotlik riskini chegaralash. 

2. Jamiyatning banklarga bo‘lgan ishonchini saqlash. 

3.  Banklarning  bankrotligi  oqibatida  yuzaga  kelishi  mumkin  bo‘lgan  davlat 

organlari va aholining yo‘qotishlarini chegaralash. 

Tartibga solishning nazariy asoslari «bozor bu uch masalani bir vaqtning o‘zida hal 

qilishi mumkin emas» degan tushunchasi bilan bog‘liq. Bozor alohida olingan bankning 

bankrotlik  holati  bank  tizimiga  qanday  ta’sir  o‘tkazishini  va  davlat  hamda  aholining 

yo‘qotishlarini aniq baholash imkoniyatiga ega emas. 

Mijozlar  oldidagi  ishonchning  yo‘qotilishi  bankning  qisqa  muddatli  majburiyatlari 

(ayniqsa  talab  qilgunga  qadar  depozitlar)  tezkorlik  bilan  omonatchilar  tomonidan 

olinishiga  olib  keladi.  Diyarli  hech  qanday  bank  omonatlarning  ommaviy  olinishi 

holatida  darhol  kredit  portfelini  likvidatsiya  qilish  imkoniyatiga  ega  emas.  Bundan 

tashqari, ba’zi bank boshqaruvchilari o‘z risklarining boshqa bank mijozlariga ta’sirini 

diyarli hisobga olishmaydi. 

Bank  depozitlarini  sug‘urtalashning  salbiy  jihatlaridan  biri,  u  omonatchilarning 

banklarning  ishonchliligi  va  risklarini  tahlil  qilishga  qaratilgan  harakatlari  darajasini 

pasaytirib yuboradi. O‘zlarini to‘liq himoyalangan deb hisoblovchi omonatchilar, bank 

duch kelayotgan risklarni baholamaydilar hamda ishonchliroq banklarga mablag‘larini 

o‘tkazish ko‘rinishida ularni «jazolamaydilar».