Мавзу: ix-xiiасрлардаги ўрта осиё мутафаккирларининг иқтисодий ғоялари


А.Темурнинг иқтисодий қарашлари. (1336-1405)



Download 224,57 Kb.
bet9/10
Sana24.02.2022
Hajmi224,57 Kb.
#252379
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
mavzu rta asrlar itisodij arashlari

А.Темурнинг иқтисодий қарашлари. (1336-1405)

  • Соҳибқирон давлатида девони бузург (бош вазир)дан ташқари, ҳар бир вилоятда Девон дейилувчи бошқарма бўлган. У давлатнинг муҳим ишларини: солиқ йиғиш, тартиб сақлашни, ижтимоий бинолар – бозорлар, ҳаммомлар, йўллар, сув иншоотларининг тармоқларини назорат қилиб турган. Унинг ходимлари вақти-вақти билан текшириш ва тафтиш ишларини олиб борган. Айниқса, тошу тарози тўғрилиги, одил баҳо текшириб турилган, қаллоб ва товламачилар қаттиқ жазоланган.
  • “Раиятни хонавайрон қилиш давлат хазинасининг камбағалашишига олиб келади. Хазинанинг камайиб қолиши эса, сипоҳларнинг тарқалиб кетишига сабаб бўлади. Сипоҳларнинг тарқоқлиги эса, ўз навбатида, салтанатнинг кучсизланишига олиб боради”, – деб кўрсатиб берган.

Мамлакатда деҳқончиликка катта эътибор берилган бўлиб, ерга эгалик қилиш қуйидаги кўринишларда бўлган:

А.Темурнинг иқтисодий фикрлари «Темур тузуклари»да баён этилган. («Амир тузуклари». Тошкент,1991).

  • Унда ўша даврдаги давлатнинг 12 ижтимоий тоифадан иборат бўлганлиги кўрсатилган:
  • Саййидлар, уламо, машойих, фозил кишилар (дин аҳллари).
  • Ақлли, донишманд одамлар.
  • Художўй кишилар.
  • Нўёнлар (туман бошлиғи), амирлар, мингбошилар, яъни ҳарбийлар.
  • Сипоҳ ва раият (солиқ тўловчи халқ).
  • Ақлли, тажрибали, энг ишончли кишилар.
  • Вазирлар, саркотиблар.
  • Ҳакимлар (файласуфлар, донишманд, алломалар), табиблар, мунажжимлар, муҳандислар (инженерлар).
  • Ҳадис олимлари.
  • Аҳли ҳунар ва санъатчилар.
  • Касбу ҳунар эгалари.
  • Савдогар ва сайёҳлар.

«Тузукларда» А.Темур даврида солиқ ва жарималарни йиғиш ва харж (сарф) қилишга алоҳида эътибор беришган. «Хирожни йиғиш вақтида, – деб уқтирилади «Темур тузуклари»да, – икки вазир тайинлансин. Бири тўпланган молни ёзиб, раият аҳволини текшириб турсин, бож олувчилар фуқарога зулм қилиб, уларнинг аҳволига хароблик етказмасинлар. Вилоятларда йиғилган барча мол-ашёни кирим дафтарига ёзишлари лозим. Иккинчи вазир эса, чиқим дафтарига ёзиб, йиғилган моллардан сипоҳ маошига тақсим қилсинлар».

  • А.Темур ўқимишли, олим одамларнинг меҳнатига юқори баҳо берган. «... Сайидлар, олимлар ва фозилларга даргоҳим доим очиқ эди, - дейилади «Тузуклар»да, чунки бу инсонлар мамлакат ривожида устундирлар». А.Темур Шом (ҳозирги Сурия) юртини қўлга олганда, (1401 й.) таниқли олим Ибн Холдун (1332–1406) асирга тушиб қолади. Соҳибқирон унинг олимлигини билгач, у билан суҳбатлашиб, иззат-икром билан уни қўйиб юборади

Download 224,57 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish