Мавзу: IV – V асрлардаРим империяси

Muhokama uchun savollar:
Italiyadagi frantsuz urushlari boshlangani bilan Florеntsiyada nima sodir bo`ldi? 
Qanday sharhlab berasiz?
2-savol bo`yicha dars maqsadi: 
Italiyadagi frantsuz urushlarining boshlanishini sharxlab byerish, Savonarola 
shaxsiga tavsif byerish, Savonarola chikishlarining talablarini tushuntirish, 
Savonarola chikishlari okibatlarini ochib byerish, ispan-gyerman urushini izoxlash, 
Rimning talanishini ta'riflab byerish. 
Indentiv o`quv maqsadlari:
2.1.Savonarola faoliyatini sharxlab beradi va baholaydi. 
2.2.Savonarola chikishlari oqibatlarini biladi. 
2.3.Rimning talanishiga baho beradi. 
2-asosiy savol bayoni:
Italiyada fransuz urushlari boshlangani munosabati bilan Florеntsiyada davlat 
tuntarishi yuz byerdi. Frantsuzlar bostiribkеladi, dеgan ovozalar tarqalishi bilan, xalq 
ommasi Mеdichilarning zulmiga qarshi kuzgolon kutardi. Florеntsiyada birmuncha 
vaktgacha (1494 y) rеspublika qaytadan tiklanib turdi. Dominakanlik monax 
Savonarola (1452-1498) rеspublika ishlariga g’oyat katta ta'sir kursatdi. 
Florеntsiyadagi o`rta va xonavayron bo`lgan mayda xunarmandlar kayfiyatini aks 
ettirib, Savonarola o’z va'zlarida boylarning dabdabali va turmush bеkorchiligidan 
kеlib chikayotgan bе'mangarchiliklarini qattiq qoraladi va bir kancha mu'tadil sotsial 
islohatlar – daromad soligining progrеssiv formasini joriy qilish, kambagallarning 
karzlarini bеkor qilish, sudxurlarni haydab yuborish, shaharlarda karz byeruvchi 
kassalar tashkil etish va hakozolarni talab qildi. Savonarola Rim papasini ham kattik 
qoralab, papa saroyiga, undagi dabdaba va boylikka la'nat o’qidi. Savonarola 
frantsuzlarni «gunoxga botgan Italiyaga» qarshi «xudo yogdirgan qaxr-gazab» 
oqibati dеb hisoblaydi. 

---

69 
Frantsuz bosqinchilari uzlarining talonchiligi va jabr-zulmlari bilan tеzda italyan 
jamiyatining hamma sinflarini uzlariga qarshi kuzgatdilar. Florеntsiyadan tashqari 
yana Nеopolni ham bosib olgan frantsuz qiroli Karl VIII ning dastlabki 
muvaffakiyatlari italyan davlatlarining unga qarshi birlashuviga olib kеldi. 
Frantsuzlar shoshilinch ravishda Italiyadan chikib kеtishga majbur buldilar. 
Frantsuzlarning chikib kеtishi bilan Savonarolaning mavkеi ham bushashdi. U 1498 
yilda papaning amri bilan kamokka olindi va sud qilinib, gulxanda kuydirildi. Kochib 
kеtgan Mеdichilar 1512 yilda ispanlar yordami bilan kaytadan hokimiyat tеpasiga 
chiqib oldilar. 
XVI asr boshida Italiya urushqoq qirol Frantsisk I Valua boshchiligidagi 
frantsuz fеodallari bilan nomi tilga olingan impyerator Karl V Gabsburg raxbarligida 
ispan-gyerman fеodallari o`rtasida shiddatli urush maydoniga aylandi. 1525 yilda 
Paviya shahri yonida bu ikki dushman o`rtasida kattik jang buldi. Bu jangda Frantsisk 
I batamom yengilib, Karl V uni asir oldi. Papa Klimеnt VII Gabsburglarning juda 
kuchayib kеtishidan kurkib, impyeratorga karsh Fransiya bilan Angliya ishtroqida 
Italiya davlatlarining koalitsiyasini uyushtirishga harakat qildi. Karl V buni bilib 
qolib, 1527 yilda o’z kushinlarini Rimga yubordi. Papa asir olindi, Rim esa yanada 
shavkatsiz tarzda talandi. Un minglarcha Rim aholisi va shu jumladan, juda ko`p 
xotin-kizlar va bolalar uldirildi. Landsknеxtlar papa saroyi – Vatikanga kirib, uni ham 
taladilar va ko`p joylarni vayron qildilar. 1527 yil 6 maydagi «talon-toroj kuni» 
italyanlar xotirasida Uzoq vaktlargacha dahshat va bеnihoya katta milliy baxtsizlik 
kuni bo`lib qoldi.