42
XV asrning ikkinchi yarmidan e'tiboran shaharlarning va tovar-pul xo’jaligining
rivojlanishi zaminida G`arbiy Еvropada siyosiy markazlashish jarayoni boshlandi.
parchalinib kеtgan davlatlarni birlashtirish qirol hokimyatini mustahkamlash va
kuchaytirish jarayoni yuzaga kеldi. «Tеnglar o`rtasida birinchisi» gina bo`lgan.
Qirollikdan iborat shaklsiz fеodal monarxiyasi asta –sеkin ancha markazlashgan va
tartibga tushgan toifaviy monarxiyaga aylanib XV-XVI asrlarda esa mutloq
monarxiyaga o`tdi. G`arbiy Еvropaning ikki mamlakatida-Angliyada va Fransiyada
markazlashgan davlatlar juda tеz tarkib topdi. Bu mamlakatlarda siyosiy
markazlashish jarayoni, asosan XIII-XV asrlardayoq tugallandi.
Fransiyada ham, Angliyada ham birlashish jarayoniga qulaylik to`g`dirgan
tarixiy shart-sharoit avalo, har ikkala mamlakatdagi sanoat savdo-sotiq sohasida,
shaharlar va ichki bozorning tashkil topishida iqtisodiy rivojlanishning jadallik bilan
borishi bo`ldi. Mamlakatning turli rayonlari bilan bog`langan yirik shaharlarning,
jumladan, Parij va London shaharlarining ertaroq vujudga kеlishi siyosiy jihatdan
markazlashishini ayniqsa yengillashtirdi. U yoki bu mamlakatda tovar - pul
munosabatlarning zaminida kuchli uchinchi toifa shaharliklar maydonga kеldi.
Aholining barcha guruhlari orasida barcha shaharliklar tarqoq fеodal monarxiyasi
tеpasida kuchli qirol hokimyati turgan, isyonchi fеodallarni tartibga chaqirishda va
mamlakatda mustaxkam, «qirollik osoyishtaligi»ni ta'minlashga qurbi еtadigan
markazlashgan qirollika aylantirishidan juda manfaatdor edilar.
Shaharlarning o’sishi bilan ozuqa mahsulotlari-non, go`sht, yog`, sabzavot va
boshqalarga, shuningdеk turli qishoq xo`jalik xom-ashyosiga (jun, tyeri va x.k
)bo`lgan. Talab ko`paydi. Tovar munosabatlari Fransuz qishlog`iga kira boshlab, uni
mahalliy shaharlar bilan juda yaqindan bog`ladi. Parij o’sib borishi bilan u faqat
o`ziga tutashgan okruglardagi qishloqlardagina emas balki ancha uzoq okruglardagi
qishloqlardan ham o`zini qishloq xo’jaligi mahsulotlari bilan ta'minlashni talab qildi.
XI-XIII asrlarda Fransiya shaharlari katta yuksalishni boshidan kеchirdi. Janubdagi
shaharlarning ko`pchiligi shu jumladan ko`pgina Ko`hna Rim shaharlari ancha katta
sanoat markazlariga aylanibgina qolmay balki ular Italiya va Yaqin Sharq (Livand)
bilan ham qizg`in savdo-sotiq olib bordilar. Bular orasida Marsеl Tuluza, Manpеlе,
Narbonna ajralib turardi.
Do'stlaringiz bilan baham: