Mavzu: Islomda ijtimoiy himoya tizimi Reja: Kirish Asosiy qism

"Ota-ona berishi mumkin bo'lgan eng yaxshi narsa, bolasiga xayr-ehson qilish, bu yaxshi tarbiya." (Termiziy)
Islom dini nuqtai nazaridan bolalar kattalar uchun mas'uldir. Va biz ota-onalar, ularning tarbiyasi, axloqiy fazilatlari, ularga sarmoya kiritganimiz uchun qiyomat kuni Qodir Zot oldida javobgar bo'lamiz. Ammo shu bilan birga, Islomda bolalarning itoatkorligi va ota-onalariga bo'ysunishi Allohning diniga zid bo'lmagan har qanday narsada to'liq va so'zsiz bo'lishi kerak. Agar ota-onalar o'z farzandlarini Qodirning taqiqlarini buzishga majbur qilsalar, unda ularga kattalarga bo'ysunmasliklari, balki yumshoqlik va hurmat bilan buni qilishlariga ruxsat beriladi. Ota-onaga bo'ysunmaslik Islomda katta gunoh hisoblanadi. Islomda onaning mavqei alohida, men faqat ikkita hadisni keltiraman (Payg'ambarimiz Muhammaddan rivoyatlar) "Bir kishi Payg'ambarimizdan (alayhissalom) so'radi:" Yo Rasulalloh, odamlarning qaysi biri hurmatga loyiqroq va yaxshi munosabat? " - Ona, - deb javob berdi Payg'ambar. "Va kim keyin?" - Ona, - dedi yana Rasululloh. "Yana kim (undan keyin)?" "Onajon", deb payg'ambar uchinchi marta takrorladi. "Xo'sh, keyinmi?" - "Ota".
Har qanday musulmon oilasida asosiy vazifa odob-axloq avlodlarini tarbiyalashdir. Buning uchun bolalarga yoshligidan yakkaxudolik dini asoslari o'rgatilmoqda. Ular Parvardigori, Muhammad payg'ambarni va eng oliy va solih payg'ambarlarni sevishni, hurmat qilishni va hurmat qilishni o'rgatadilar. Ular Qur'onni o'rgatadilar, nafaqat ushbu kitobni o'qishni va tushunishni, balki unga muvofiq yashashni ham o'rgatadilar. Birgalikda bo'lmaslik, saxiylik, rahm-shafqat, mehr va adolat tamoyillari asosida yashang. Bola adolat uchun o'z manfaatlaridan voz kechishi uchun bu dunyoning manfaatlari uchun to'liq harakat qilmasligi muhimdir. Shunday qilib, u gunohkor ishlarni tark etib, ko'proq yaxshi ishlar qilishga intilib, Rabbining roziligi uchun harakat qiladi. Bola musulmon jamoasining foydali a'zosi bo'lishi kerak. U imon bilan birodarlariga foyda keltirishi kerak va birinchi navbatda u oilasi uchun tayanch va suyanch bo'lishi kerak.
Oilada bolani hurmat qilish ham muhim ahamiyatga ega. Bolada mas'uliyat va mustaqillik tuyg'usini tarbiyalash, unga mumkin bo'lgan vazifalarni berish va ularni amalga oshirish uchun maqtash kerak. Esimda, qizim kartoshkani sabzavotlarni tozalash vositasi bilan tozalaganda (u hali besh yoshga etmagan) juda xursand bo'lgan edi. Bola "kattalar dunyosi" ga daxldorligini his qilishi kerak, har qanday kundalik va boshqa muammolardan ajralib turmasligi kerak.
Bolani yomon do'stlardan himoya qilish, unga eng yaxshi muhitni tanlash muhimdir. Bolalar ko'pincha aynan shu sababli buzilib ketishadi. Va bola ota-onaning maslahatini qabul qilishi uchun, ota-onalarning o'zi, o'z navbatida, uning vakolati bo'lishi kerak. Aloqalar kuch va jazo asosida emas, balki ishonch va o'zaro tushunish asosida quriladi.
Xuddi shunday, Islomda ota-onalar farzandlari uchun doimo ibodat qilishadi. Va Payg'ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) aytganlaridek, bunday ibodat bilan Rabbimiz o'rtasida hech qanday to'siq yo'q. Xudoga qilingan bunday murojaat javobsiz qolmaydi.
Bolalar fikr yuritishga va tahlil qilishga qodir bo'lgach, ular bilan musulmon an'analari va shariatiga qaytish bilan birga, ular bilan tortishuvli vaziyatlarni hal qilish kerak. Boladan u falon vaziyatda to'g'ri harakat qilganmi yoki bunday xatti-harakatlar musulmonga loyiqmi yoki yo'qmi va bu sharoitda nima qilish kerakligi haqida so'rash. Uning xatolarini gohida muloyimlik bilan, goh maqbul qat'iyligini ko'rsatib tuzatish kerak.
Hamma narsa mukammal bo'lmasa ham, bajarilgan ish uchun bolani maqtash muhimdir. Shu bilan birga, (ota-onalariga yoki yaqinlariga yordam beradiganlardan, yaxshilik qiladiganlardan Alloh rozi ekanligini (yoshga qarab) eslatish muhimdir.
Savolda: bolalarni kaltaklash joizmi? Musulmon ulamolar (diniy) ikkiga bo'lingan. Kimdir bunga yo'l qo'ydi, kimdir bunga yo'l qo'ymadi. Shunga qaramay, itoatsizlik bo'lsa, bolalarni quyidagi shartlarga rioya qilgan holda kaltaklash mumkin deb hisoblashadi: 1. yuzingizga urmang, 2. sog'lig'ingizga zarar etkazmang yoki zarar etkazmang 3. u "engil" urish bo'lishi kerak (ko'proq o'xshash) tarbiyalash maqsadida). Ammo har bir alohida oilada bu, an'analarga qarab, o'ziga xos tarzda davolanadi. Masalan, Turkiyada bolalarni to'xtatish va tanbeh berishga arzigulik holatlarda ham amalda bolalarga tanbeh berilmaydi yoki jazolanmaydi. Masalan, sudanliklar qizlarni umuman kaltaklamaydilar, ammo ular o'g'il bolalarga jismoniy jazoni qo'llash joiz deb hisoblaydilar.
Islomda bola tug'ilishidan oldin ham unga huquq beriladi. Shu sababli, allaqachon paydo bo'lgan, Qodir tomonidan berilgan hayotni o'ldirish taqiqlanadi. 1990 yildan beri amal qilib kelayotgan Inson huquqlari to'g'risidagi Islomiy Deklaratsiya, kontseptsiyadan boshlab bolaning yashash huquqini mustahkamlaydi. Homiladorlikni sun'iy ravishda to'xtatish faqat bitta holatda - agar onaning hayotiga tahdid tug'ilsa, mumkin. Boshqa sabablarga ko'ra abort qilish mumkin emas.
Agar tug'ilmagan bolaning ota-onasi ajrashayotgan bo'lsa yoki allaqachon ajralib ketgan bo'lsa, ota hali ham homilador ayolni zarur bo'lgan barcha narsalar bilan ta'minlashga majburdir va uni tug'ilishidan oldin o'z uyidan haydab chiqarishga haqli emas.
Davlat homilador ayollarga munosib tibbiy yordam ko'rsatishni kafolatlaydi. Bundan tashqari, Islomda hali tug'ilmagan bola ham merosning qonuniy ulushiga ega. Otasi vafot etgan taqdirda mol-mulkni "taqsimlash" faqat chaqaloq tug'ilganidan keyin amalga oshiriladi.
Qohira inson huquqlari deklaratsiyasida ta'kidlanganidek, bola munosib parvarish, moddiy va tibbiy yordam olishi kerak. U yashash, sog'liq va ta'lim olish huquqiga ega. Chunki kichkina bola mutlaqo himoyasiz va o'ziga g'amxo'rlik qila olmasa, unda ushbu huquqlarni amalga oshirish ota-onalar va davlatning mas'uliyati hisoblanadi.
O'smirlik - bu bolalik va kattalar o'rtasidagi oraliq bosqich. Uning boshlanishi, qoida tariqasida, balog'at yoshi bilan bog'liq. Bundan tashqari, qizlarda bu to'qqiz yoshdan boshlab o'g'il bolalarga qaraganda erta boshlanadi. Biroq, Islomda jinsiy etuk o'spirinlar allaqachon tegishli huquq va majburiyatlarga ega bo'lgan to'laqonli kattalar deb hisoblanadilar. Keling, asosiylarini ko'rib chiqaylik:
Ular o'z xatti-harakatlari uchun javobgardir.
Diniy. Voyaga etgan o'spirinlar Qur'onda buyurilgan barcha ro'za va namozlarni ado etishlari shart.
Turmush qurish huquqi. Oilani yaratish har bir dindor musulmon uchun majburiydir. Nikoh shartnomasi kelin va kuyovning ota-onalari o'rtasida (yana 2 guvoh ishtirokida) tuziladi. Qizlar otasi yoki vasiysi tanlagan kishiga turmushga chiqishi kerak degan keng tarqalgan fikr mavjud. Biroq, bunday emas. Agar qiz potentsial erning nomzodidan qoniqmasa, u turmushga chiqmaslik huquqiga ega. Bundan tashqari, agar yosh ayol majbur qilingan bo'lsa, allaqachon tuzilgan ittifoqni tarqatib yuborishi mumkin. Ikkala jins uchun nikohdan oldin yaqin munosabatlar Qur'onda taqiqlangan.
Mulkni tasarruf etish huquqi bolalar balog'at yoshiga etganidan keyin ham sodir bo'ladi. Shu bilan birga, o'g'il bolalar merosning 2 ta ulushiga, qizlarga esa bitta bittadan meros huquqi beriladi. Ammo bu tengsizlik oilani va kelajakdagi bolalarni qo'llab-quvvatlash bo'yicha barcha moliyaviy majburiyatlarning faqat erkakning elkasiga tushishi bilan qoplanadi. Bundan tashqari, qizlarning mulki ham to'y sovg'asi u o'z xohishiga ko'ra tasarruf etish huquqiga ega bo'lgan er.
Voyaga etgan bolalar musulmonlarning "kiyinish qoidalariga" rioya qilishlari kerak, ya'ni imkon qadar tanani qamrab oladigan islom diniy me'yorlari bilan belgilangan kiyimlarni kiyishlari kerak.
Ajrashgan ota-onalar tomonidan bolalarni tarbiyalash. Ideal holda, musulmon bolalari onasi va otasi bo'lgan to'liq oilada tarbiyalanishi kerak. Biroq, turli sabablarga ko'ra, nikoh uyushmasi buzilishi mumkin, ayniqsa Islomda rasmiy ravishda ajralishga ruxsat berilgan. Agar shunday bo'lsa, erkak va ayol birga yashamaydilar, bu ularni onalik va otalik vazifalaridan xalos qilmaydi. Xo'sh, qanday qilib ular amalga oshiriladi va tarqatiladi?
Ota bolalarini voyaga yetguniga qadar barcha zaruriy xarajatlarni to'lab to'la boqishga majburdir. Agar u vafot etsa yoki boshqa biron sababga ko'ra moliyaviy majburiyatlarini bajara olmasa, unda bu funktsiya boshqa turdagi erkaklarga beriladi.
7 yoshgacha bo'lgan o'g'il bolalar va 9 yoshgacha bo'lgan qizlar, ba'zan esa katta yoshga etgunga qadar onasi tarbiyasida. Biroq, ayol muayyan shartlarga javob berishi kerak:

• 
  musulmon bo'lishi;
  
• 
  ruhiy jihatdan sog'lom va onalik majburiyatlariga xalaqit beradigan jiddiy jismoniy kasalliklardan xoli bo'lishi;
  
• 
  turmush qurmaslik kerak (agar bu o'z farzandlarining qarindoshi bo'lgan odam bilan, masalan, sobiq turmush o'rtog'ining ukasi bilan nikoh bo'lmasa).
  

Agar talablarning birortasi buzilgan bo'lsa, unda onalar buvisi birinchi navbatda bolalarni tarbiyalash huquqiga ega, keyin esa otalik tomondan.
7-8 yoshga to'lgan bola (mumayiz yoshi) o'zi bilan yashashni istagan ota-onasini tanlash huquqiga ega. Ammo, u aql-idrok bilan, taqvodor musulmon bo'lishi kerak va agar bu ayolga tegishli bo'lsa, u holda u o'z farzandiga hayotiy aloqasi bo'lmagan odamga uylanmasligi kerak.
Agar o'g'il yoki qiz onasida qolsa, unda ota ularni moddiy jihatdan to'liq ta'minlashda davom etadi, shuningdek ular bilan muloqot qilish uchun etarli vaqt ajratishi kerak. Agar bola otasida qolsa, uning yangi rafiqasi, Islom me'yorlariga ko'ra, erining bolalari uchun onaga aylanmaydi, lekin u o'z farzandlariga nisbatan ularning huquqlarini buzmasligi kerak. VA o'z onasi u xohlagan vaqtda bolasiga tashrif buyurish huquqiga ega.

2.