Mavzu: ishlab chiqarish harajatlari

11.2. Korxona (firma) iqtisodiy foydasi.

Shunday qilib “boy berilgan imkoniyatlar harajati” qonuniyati korxona, firma va tadbirkorlarning foydasi miqdorini oshirishida muhim ahamiyatga ega. Har bir iqtisodchi, tadbirkor tо‘g‘ri yо‘lni tanlay bilishi va korxona foydasini oshirish tadbirkorlarini belgilashi lozim.

Biz avvalgi mavzularda “foyda” tushunchasini ikki kо‘rinishi tо‘g‘risida gapirgan edik. Bular a) buxgalteriya hisobidagi foyda
b) iqtisodiy foyda.
Buxgalterlik hisob-kitobidagi foydani aniqlashda mahsulotni sotishdan kelgan pul tushumidan bevosita harajatlar hamda ustama harajatlar ayirib tashlanadi.
Iqtisodiy foydani aniqlashda buxgalterlik hisob-kitobidagi foydadan “boy berilgan imkoniyatlar harajati” ham ayirib tashlanadi. Buni quyidagi misolda kо‘rishimiz mumkin.
Korxonaning jami pul tushumi =10000 ming sо‘m.
- bevosita harajatlar (xom ashyo materiallar, ish haqi, yonilg‘i moylash materiallari va h.z.) =6000 ming sо‘m.
- ustama harajatlar (ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarish harajatlari va h.z.) =1000,0 ming sо‘m.
Buxgalterlik hisobi bо‘yicha foyda =3000,0 ming sо‘m.
“Boy berilgan imkoniyatlar harajati” =1000,0 ming sо‘m.
Iqtisodiy foyda =200,0 ming sо‘m.
Albatta, bu yerda “boy berilgan imkoniyatlar harajatini” aniqlash bir muncha murakkab, buning uchun qо‘shimcha hisob-kitoblar qilishga, normativ ma’lumotlardan foydalanishga tо‘g‘ri keladi. Uni aniqlashning umumiy tartibini yuqorida kо‘rib о‘tdik.

1