Mavzu: Iroq davlatining siyosiy tizimi Iroq davlati siyosati, davlat tizimi, aholisi, tarixi, iqtisodiyoti va siyosiy partiyalari tashqi davlatlar bilan siyosiy aloqalar Mintaqaviy raqobat

Iroq Respublikasi Yaqin Sharq mintaqasida joylashgan neft bozoridagi global o'yinchilrdan bir bo'lgan davlatdir. Tasdiqlangan neft zaxiralari 153 mlrd barrelni tashkil etadi. Dunyo neft zahiralarining 9% qismi shu davlatda joylashgan. Iroq qora oltin zahiralari bo'yicha dunyoda Venesuela, SAP, Kanada va Erondan keying 5-o'rinda turadi. 2016-yilgi holatga ko'ra bir kunda 4 mln 465 ming barrel neft qazib oladi. Iroqning gaz zahiralari miqdori esa 3,7 trillion kub metrni tashkil qiladi

Aytib o'tilgan bu fikrlarning mantiqiy davomi sifatida biz boy, rivojlangan, barqaror iqtisodiy taraqqiyot yo'liga tushib olgan davlat haqida so'z yuritish o'rniga etnik jihatdan uchta katta va bir qancha mayda guruhlarga bo'lingan, diniy jihatdan kuchli bo'linish xususiyatiga ega bo'lgan, global va mintaqaviy kuch markazlarining manfaatlari to'qnashgan, hududlari muxtoriyat (o'rni kelganda mustaqil bo'lishga intiluvchi) uchun kurash olib borayotgan, terrorchi va ekstremistik guruhlarning faoliyati natijasida bir qator muammolar girdobida qolgan, davlat boshqaruvi zaif holatdan endi-endi tiklanayotgan, ushbu tiklanish jarayonida jahon hamjamiyati yordamiga ko'z tikib tugan davlat haqida gapirmoqchmiz.

Ko'p o'rinlarda Iroq davlatidagi bugungi vaziyatning shakllanishiga sabab bo'lgan omillar so'ngi 10 yillikdagi voqealar bilan izohlanadi. Ha, bu inkor qilib bo’lmas haqiqat.
Lekin mutlaq sabab faqat IShID va boshqa terrorchi guruhlar emas. Iroqdagi bugungi vaziyatni vujudga kelishining boshlanish nuqtasini o'tgan asrning so'ngi choragidagi Yaqin Sharq voqealari va Iroq davlatining energetik imkoniyatlari bilan bog'lash lozim. Ushbu hududdagi energetika zahiralari sanoat ishlab chiqarishi rivojlanishni boshlagan davrdanoq kuch markazlari e'tiborini o'ziga jalb qilgan edi. 1922-yildayoq Buyuk Britaniya bosh vaziri David Lloyd Jorj tabiiy resurslarga boy ushbu mintaqa haqida quyidagi fikrlarini bildirgan edi "Agar biz ketsak, ketganimizdan keyin bir-ikki yil o'tgach jahondagi eng boy neft maydonlarini fransuzlar va amerikaliklar qo'liga shundoqqina berib qo'yganimizni ko'ramiz"2. AQShning bo'lajak prezidenti Duayt Eyzenxauer esa Yaqin Sharq boyliklari to'g'risida aytilgan yuqoridagi fikrni to'ldirib, ushbu mintaqani strategik jihatdan muhim nuqta ekanligini baholar ekan, quyidagi fikrlarni ta'kidlab o'tgandi: "Ulkan neft resurslariga ega bo'lgan Yaqin Sharq’’