Mavzu: iqtisodiy xavfsizlik shakllari va

---

Farg’ona politexnika 
instituti ICHB fakulteti
72j-20 i gurux talabasi
Obidov Avazxon 

---

MAVZU: IQTISODIY XAVFSIZLIK SHAKLLARI VA 
ASOSIY KO’RSATKICHLAR.
Reja:
1.Iqtisodiy xavfsizlikning namoyon bo’lish shakllari.
2.Iqtisodiy xavfsizlik ko’rsatkichlari.
3.Iqtisodiy xavfsizlik ko’rsatkichlarining tahlikali chegaralari.

---

Iqtisodiy xavfsizlikning namoyon bo’lish shakllari
Iqtisodiy xavfsizlikning namoyon bo’lish shakllarini uning 
subhektlari va ob’ektlari nuqtai nazaridan turkumlash mumkin. 
Iqtisodiy xavfsizlikning iqtisodiy subhektlari: 
- 
shaxsning iqtisodiy xavfsizligi;
- 
korxona (firma)ning iqtisodiy xavfsizligi;
- 
davlatning iqtisodiy xavfsizligi 
muhofazalanish chora-tadbirlari, mexanizmlarini ishlab chiqish 
hamda vujudga keltirishga imkon beradi. Buning uchun ushbu xavf-
xatarlar va xavfsizlik darajasini aniqlash, ularning ko’rsatkich va 
mezonlarini o’rganish lozim bo’ladi. 

---

Iqtisodiy xavfsizlik ko’rsatkichlari
Iqtisodiy xavfsizlikni tahminlashda hech bir iqtisodiyot va jamiyat subhekti davlatchilikdek katta rol 
o’ynay olmaydi. Davlatning eng muhim vazifasi – jamiyat barqarorligi va rivojlanishini tahminlash, 
mamlakat xavfsizligiga tahdidlarni bartaraf etishdan iborat. Mamlakat iqtisodiy xavfsizligini 
tahminlashga qaratilgan tadbirlarni amalga oshirish uchun uning indikatorlar monitoringini tashkil etish 
zarur. Bunday jarayonda iqtisodiy xavfsizlik ko’rsatkichlarini aniqlash, tahlil qilish va ularning o’zgarish 
tendentsiyalari istiqboli aniqlanadi. Iqtisodiy xavfsizlikning umumiy ko’rsatkichlari (indikatorlari) 
quyidagilardan iborat:
YaIMning urtacha o’sish surhati;
turmush darajasi va sifati;
inflyatsiya surhati;
iqtisodiy o’sish;
byudjet defitsiti;
davlat qarzi;
jahon iqtisodiyotiga kirib borganlik;
“xufyona iqtisodiyot” faoliyati;
mulk tarkibi;
soliq tizimi;
bozor infratuzilmalarining rivojlanishi.

---

---

Iqtisodiy xavfsizlik ko’rsatkichlarining tahlikali chegaralari.
Iqtisodiy xavfsizlik ko’rsatkichlari miqdorining tahlikali quyi chegarasini 
ko’rsatish va aniq belgilash lozim bo’ladi. Bu ko’rsatkich miqdori belgilangan 
quyi chegaradan pastga tushganda iqtisodiy tahdid vujudga keladi. Ushbu tahlikali 
quyi chegara – iqtisodiy manfaatlar nuqtai nazaridan xo’jalik faoliyati 
proportsiyalarining eng quyi maqbul nisbatlarini ifodalovchi miqdoriy indikatorlar 
bo’lib, ularga rioya qilmaslik takror ishlab chiqarish turli elementlarining iqtisodiy 
rivojlanishiga to’sqinlik qiladi va mamlakat iqtisodiy xavfsizligiga tahdid soladi.
Tahlikali quyi chegaraning miqdoriy o’lchamlarini aniqlash uchun 
quyidagilarga asoslanish lozim bo’ladi:
milliy iqtisodiyot holati va undagi mutanosibliklar hamda takror ishlab chiqarish 
elementlari va omillari holatining birlamchi, muhim xususiyatlarini tavsiflash;
iqtisodiyot sohasidagi milliy manfaatlarni to’liq va keng qamrovli ifodalash;
iqtisodiyot sohasidagi milliy manfaatlarga xavf soluvchi tahdidlarni to’liq va har 
tomonlama hisobga olish;
iqtisodiy xavfsizlikning quyi tahlikali chegarasini ifodalovchi indikatorlardan 
hokimiyat organlari mamlakat iqtisodiyoti holatini aniq baholashda va boshqa 
mamlakatlar bilan qiyoslashda foydalanish imkoniyatining mavjudligi;
Ushbu indikatorlarning mamlakat hisob, statistika va prognozlashtirish 
tizimi bilan muvofiq kelishi lozim.

---

---