|
III.Bob korxona faoliyatini strategik rejalash tirish.
III.1 Daromatni oshirish zaxiralarini aniqlash.
Daromad — keng maʼnoda kirim boʻlgan har qanday pul mablagʻlari yoki pul qiymatiga ega boʻlgan moddiy boyliklarni olish, iqtisodiy subʼyekt o'z faoliyati natijasiga ko`ra oladigan pul va tovar — moddiy tushum. Daromad pul va moddiy shaklga ega boʻlib, ularning yigʻindisi jami daromadni hosil qiladi. Daromad egalik nuqtai nazaridan aholi daromadi, korxona (korporativ) daromadi va davlat daromadiga boʻlinadi.
Daromad ikki turga bo`linadi.
Nominal daromadlar, masalan ishchining muayyan vaqt davomida (oyda, yilda) oladigan daromadi hisoblanadi.
Real daromadlar esa nominal daromadlar xarid quvvatining o‘zgarishini ifodalaydi, ya'ni olingan daromadga qancha miqdordagi tovar va xizmatlarni xarid qilish mumkinligini ko‘rsatadi.
Real daromad nominal daromad hajmini iste'mol narxlari indeksi (inflyatsiya darajasi)ga bo‘lish orqali aniqlanadi.
Shuning uchun, aholi daromadlarini yillar va hududlar bo‘yicha taqqoslaganda nominal daromaddan emas, real daromaddan foydalaniladi.
Faraz qilaylik, yollanma ishchining ish haqi o‘tgan yili 1 000 000 so‘m edi. Bu yili esa 1 100 000 so‘mni tashkil etdi. Bir qarashda daromad hajmi ortdi deb xulosa berish mumkin. Lekin haqiqatan ham shundaymi?
Buni aniqlash uchun bizga yillik inflyatsiya darajasini bilish zarur bo‘ladi. Misol uchun, agar inflyatsiya darajasi 5 foizni tashkil etgan bo‘lsa, u holda real daromad hajmi 1 100 000:1,05=1 047619 so‘mni tashkil etadi yoki o‘tgan yilga nisbatan
47 619 so‘mga ortadi. Agar inflyatsiya darajasi 10 foizni tashkil etsa, real daromad hajmi o‘zgarishsiz qoladi (1 100 000:1,1=1 000 000). Agar inflyatsiya darajasi 15 fozni tashkil etsa, joriy yilda real daromad hajmi o‘tgan yildagiga nisbatan kamayadi:
1 100 000:1,15= 956 522 va 956 522 so‘m <1 000 000 so‘m.
Demak, real daromadlarni oshirish uchun inflyatsiya darajasini jilovlash lozim bo‘ladi.
Mamlakatimiz iqtisodiyotining barqaror sur'atlarda rivojlanishi aholi daromadlarining oshishida asosiy omil bo‘lib xizmat qilmoqda.
Real daromadlarning o‘sishiga salbiy ta'sir ko‘rsatuvchi ikkinchi omil - inflyatsiya darajasini ham me'yorda saqlashga harakat qilinmoqda.
III.2 Korxonani strategiyasini belgilash va yuk tashish hajmini oshirish yo`llari.
Korxonaning rivojlanish strategiyasini yaratish, mohiyatiga ko'ra, korxona resurslari, uning ushbu manbalardan foydalanish qobiliyati va bozorda talabni qondirish o'rtasida oqilona muvozanatni izlashdir. Buning uchun siz korxonangizning imkoniyatlarini, uning turli rejalardagi moliyaviy, kadrlar, texnik, tashkiliy tuzilmalardagi imkoniyatlarini yaxshi bilishingiz kerak. Bundan tashqari, siz iste'molchingizni va uning ehtiyojlarini ham yaxshi bilishingiz kerak.
Barcha kerakli bilimlarni olish uchun ichki va tashqi omillarni tahlil qilish kerak. Korxonaning bozordagi o'rnini, raqobatchilarning xatti-harakatlarini, rivojlanish dinamikasini, iqtisodiyotning holatini va shunga o'xshash ish sharoitlarini o'rganish kerak. Rahbar nafaqat o'z biznesining kuchli tomonlarini, balki zaif tomonlarini ham bilishi kerak - va barcha ma'lumotlarga asoslanib, korxona strategiyasini ishlab chiqishi kerak.
Tashqi va ichki muhitni o'rganib chiqqandan so'ng, olingan ma'lumotlarga asoslanib, rivojlanish strategiyasini yaratish doirasida korxonaning vazifasi va uning maqsadlari ishlab chiqiladi.
Missiya - bu aniq ishlab chiqilgan, korxona xodimlari va uning mijozlari uchun biznes tushunchasi. U uzoq muddatga shakllantirilgan, ammo bozor talablarining o'zgarishi sababli uni o'zgartirish mumkin, chunki uning asosiy maqsadi mijozlarning talablarini qondirishdir.
Korxonaning maqsadlari aniqlangandan so'ng, ular strategiyani tanlashni boshlaydilar, birinchi navbatda uning samaradorligi, ya'ni biznesga o'z maqsadlari va vazifalariga erishishda yordam bera oladimi? Korxonani rivojlantirishning uch xil strategiyasi mavjud:
Istalgan bozor ulushini qo'lga kiritish uchun mos bo'lgan faol, tajovuzkor strategiya. Bu katta investitsiyalarni talab qiladigan eng xavfli strategiya, ammo muvaffaqiyatli bo'lsa, u korxonaga katta foyda keltirishi mumkin.
Mudofaa strategiyasi bozor mavqeini saqlab qolishni istagan korxona uchun javob beradi. Odatda uni hozirgi holatdan qoniqadigan yoki bozorni zabt etish uchun katta mablag 'bo'lmagan korxonalar tanlaydi. Bunday holda, biznes tajovuzkor strategiyadan foydalangan holda uni bozordan tashqariga chiqarib yuborishi mumkin bo'lgan raqobatchilar uchun xavf tug'diradi.
Kamaytirish strategiyasi iqtisodiyotdagi o'zgarishlar korxonani o'z tuzilishini o'zgartirishga majbur qilganida qo'llaniladi.
Hujum strategiyasining eng mashhur turi o'sish strategiyasi hisoblanadi. Uning kichik turlari mavjud: bozorga chuqur kirib borish strategiyasi, bozorni rivojlantirish, mahsulotni ishlab chiqarish, diversifikatsiya qilish (yangi mahsulot paydo bo'lganida).
Korxona bir vaqtning o'zida bitta emas, balki bir nechta strategiyani amalga oshirishi mumkin. Bitta bozor uchun turli xil mahsulotlarni ishlab chiqaradigan yirik korporatsiyalar bozorni rivojlantirish strategiyasidan foydalanishlari mumkin, boshqasi uchun - bozorga chuqur kirib borish. Bunday holda, rahbar har bir vaziyatda sharoitlarni, shuningdek, o'z biznesining umumiy maqsadlarini tushunishi va hisobga olishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
