Mavzu: Investitsiyalar hisobini tashkil etish Reja

0640 «Chet el kapitaliga ega korxonalarga investitsiyalar» schyoti kushma korxonalarga investitsiyalar kiritgan korxonalar tomonidan kullaniladi. Ushbu schyotda kushma korxonaga ta’sis badali, karch yoki kredit sifatida kiritilgan mablaglar aks etgiriladi.
0690 «Boshqa uzoq muddatli investitsiyalar» schyotida korxonalarning davlat korxonalariga, xayriya yoki ekologik jamiyatlarga kelgusida moddiy mpnfaat olish maksadida kiriggan mablaglari aks etgiriladi.
Uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalarga doyr operatsiyalar 0610- 0690 schyotlarning debeti va kreditida kuyidagi buxgalteriya u tkachmalari bilan aks etgiriladi (9.3.-jadvalga karan g).
9.3-jadval
Investitsiyalar kiritilishi, qaytarilishn, xisobdan chikarilishi, ularga doyr foyda va za
rarlarning schyotlarda aks ettirilishi

T/R	Operatsiyaning mazmuni	Debet schet	Kredit schet	Yozuvga asos buluvchi xujjat
1	Uzoq muddatli investitsiyalarni pul mablaglari bilan kiritish ( aksiya va boshqa qimmatli qogozlarni sotib olish, ta’sis badagga, qarz va kredit berish)	0610-0690	Pud mablag­ lari schetlari	Shartnoma, kassa va bank Xujjatlari
2	Uzoq muddatli investitsiyalarni bepul (kaitarib bermaslik sharti bilan ) olish	0610	8530	Shartnoma, kassa va bank xujjatlari
3	Qisqa muddatli investitsiyalarni uzoq muddatli investitsiyalar ga utkazish	0610-0690	5810-5890	Shartnoma, dalolatnoma
4	Uzoq muddatli investitsiyalarni qisqa muddatli investitsiyalar ga Utkaznsh	5810-5890	0610-0690	Shartnoma, dalolatnoma
5	Asosiy vositalarni uzoq muddatli investitsiya sifatida kiritish	0610- 0690 (9210	9210 0110- 0190)	Shartnoma Schet-faktura, dalolatnoma,
6	Boshqa aktivlarni uzoq; muddali investitsiya sifatida kiritish	0610-0690 (9220	92.2004, 10,12 va boshqalar	Shartnoma Schet-faktura, dalolatnoma,
7	Sotib olish va nominal kiymatlar urtasidagi farq, ( kamiga) ( kupiga)	0610 9620	9560 0610	Shartnoma, guvoxdoma, schet -faktura
8	Investitsiya buyicha valyuta kurslari farqiga A) Kiymatga kyaritilganda Kdymatdan chegirilganda B) moliyaviy natijaga olib borilganda Ijobiy summaga Salbiy summaga	0610 9690	9560 0610	Kureni uzgarishi tugrisidagi mlumotnoma
9	Investitsiyalarni sotpshishi	9220 50,51,52	0610- 0690 9220	Dalolatnoma, kassa va bank xujjatlari
10	Qimmatli qogozlarning kamomadi	4730	0610	Dalolatnoma, takkoslash kaydnomasi
11	Investitsiyalarni xisobdan chikarish	9430 9220	9220 0610- 0690	Karor, dalolatnoma, shartnoma
12	Moliyaviy investitsiyalardan xisoblangan daromadlarga: - foizlarga -dividendlarga	4830 4840	9530 9520	Avizo-xabar, xat, raschet

Investitsiyalarning analitik xisobi korxonalar buyicha inves­titsiya ning turlariga kura olib boriladi.
Investitsiyalarni inventarizatsiya kilish 19-son BXMS «Inven- tarizatsiyani tashkil kilish va utkazish» ga muvofiq ( p.Z.32-3.36 ) olib boriladi. Invesharizatsiyada aniklangan ortikchalar korxona daro- madiga, kamomadlar esa aybdor shaxslar buyniga olib boriladi.
Mavzuga oid asosiy tayanch atamalar
Investitsiyalar - bu korxonaning boshqa korxonalarga ularning kuvvatini oshirish va buning evaziga kelgusida uzi xam moddiy naf kurish, kushimcha daromad olish maksadida kiritgan mablaglari.
Uzoq muddatli investitsiyalar - bu 12 oydan kup muddatga kiritilgan mablaglar.
Qisqa muddatli investitsiyalar - bu 12 oydan kam bulgan muddatga kiritilgan mablaglar.
Qimmatli qogozlarga kiritilgan investitsiyalar - ochik aksionerlik jamiyatlari va aksionerlik tijorat banklarini chikargan iksiyalarini va boshqa qimmatli qogozlarga tenglashtirilgan chkshshaleitlarni sotib olishga sarflangan mablaglar.
Investitsion portfel - bu korxona ixtiyoridagi barcha qimmatli Qogozlar majmuasi.
Qarz va kredit sifatida kiritilgan investitsiyalar dexanda, kor­xonalarga moliyaviy yordam berish maksadida berilgan mablaglar tushuniladi.
Ta’sis badali sifatida kiritilgan investitsiyalar deganda, korxonaning yangi tashkil etilgan boshqa korxonalarning ustav kapitaliga mablag kiritishi tushuniladi,
Sotib olish sanasi deganda qimmatli qogozlarga yunaltirilgan moliyaviy investitsiyalarni sotib olish, ya’ni ularni kabul kilib olish sanasi tushuniladi.
Keyingi sanalar deganda, sotib olingandan keyingi balans sanalari tushuniladi.
Qimmatli qogozlarga yunaltirilgan investitsiyalarning bozor qiymati deganda ularning moliya bozorida sotish vaktida namoyon bulgan sotish qiymati tushuniladi.
Karam xujalik jamiyati deganda mablag kiritgan investor katta ta’sirga ega bulgan, lekinda uning shu’ba xujalik jamiyati yoki kushma korxonasi bulmagan korxona tushuniladi.
Katta ta’sir - bu korxonaning siyosatini nazorat kilmasdan uning moliyaviy va ishlab chikarish buyicha faoliyatiga doyr karorlarni kabul kilish da katnashish xukukidir.
Mavzu buyicha nazorat savollari

1. 
   Investitsiyalar nima va ular buxgalteriya xisobida qanday belgilari buyicha aks ettiriladi?
   
2. 
   Investitsiyalar qanday manbalardan kirim buladi va ular xisobi qanday yuritiladi?
   

3. Investitsiyalar qanday yullar bilan chikim kilinadi va ular xisobi qanday yuritiladi?
4. Investitsiyalar qiymati qanday qayta baxolanadi va uning natijalari xisobi qanday yuritiladi?