mavzu: investitsiya faoliyatida kapital qurilish – mavzu: Kapital qurilish va kapital qo‘yilmalar. Reja

9.2 - rasm. O‘zbekiston Respublikasi qurilish tarmog‘iga kiritilgan investitsiya 
dinamikasi 
 
Jami  qurilish  ishlaridan  79,7  foiz  yangi  qurilish,  rekonstruksiya,  kengaytirish 
va  korxonalarni  texnik  qayta  qurollantirish  ishlariga  to‘g‘ri  keldi,  shuningdek,  20,3 
foizini kapital, joriy ta’mirlash va boshqa pudrat ishlari tashkil etdi.  Hisobot davrida 
bino  va  inshootlar  qurilishi  bo‘yicha  bajarilgan  qurilish  ishlari  hajmi  8559,7  mlrd. 
so‘mni yoki 2018 yilning mos davriga nisbatan 100,9 foizni, mos ravishda, fuqarolik 
qurilishi  ob’ektlari  bo‘yicha  qurilish  hajmi  1306,3  mlrd.so‘mni  (yoki  133,9  foizni), 
ixtisoslashtirilgan  qurilish  ishlari  bo‘yicha  qurilish  ishlari  hajmi  1313,7  mlrd.  so‘m 
(yoki 119,5 foizni) tashkil qildi. Qurilishi  ishlarining asosiy qismi iqtisodiyot faoliyat 
turi  bo‘yicha  bino  va  inshootlar  qurilishga  to‘g‘ri  keldi,  uning  ulushi  o‘tgan  yilning 
mos davriga nisbatan jami qurilish  ishlari  hajmining 76,6 foizni tashkil etib, 3,6 foiz 
punktga kamaydi. Iqtisodiyot faoliyat turi fuqarolik qurilishi ob’ektlari bo‘yicha 11,7 
foizni  tashkil  etdi,  yoki  2,4  foiz  punktga  ko‘paydi,  mos  ravishda  ixtisoslashtirilgan 
qurilish ishlari 11,7 foiz (yoki 1,2 foiz). 

---

Ushbu holat mamlakatda aholini uy-joy masalasiga qaratilayotligi va tarmoqqa 
kiritilayotgan 
investitsiyaning 
ko‘proq  qismini  aholi  mablag‘lari  tashkil 
yetayotganligidan  deb  izohlash  o‘rinli.  Ta’kidlash  joizki,  hozirgi  kunda  fan-texnika 
taraqqiyoti ta’siri ostida qurilish ishlab chiqarishida sifat o‘zgarishlari yuz bermoqda, 
ularning  zamirida  esa  qurilishning  bino  va  inshootlarni  sanoatda  tayyorlangan  va 
tayyorlik  darajasi  yuqori  bo‘lgan  detallar  va  qismlardan  yig‘ishdan  iborat  uzluksiz 
mexanizatsiyalashgan jarayonga o‘tishi yotadi. 
Hozirgi  kunda  tarmoqda  faoliyat  ko‘rsatayotgan  korxonalar  sonini  oshirish 
mumkin emas, chunki, ular sonini bir foiz oshirish tarmoqda bajarilgan ishlar hajmini 
0,1  foiz  kamayishiga  olib  kelishi  aniqlandi.  Shu  bois  hozirgi  kunda  qurilish  ishlab 
chiqarishining  harakteri  ham  tubdan  o‘zgardi.  Og‘ir  qo‘l  mehnati  yirik  va  mayda 
mexanizatsiya  vositalari  tomonidan  tobora  siqib  chiqarilmoqda.  Quruvchi-
montajchilarning  qurilish  maydonchalaridagi  mehnati  industrial  mehnatning  bir 
turiga  aylanib  bormoqda.  Bizningcha,  qurilish  ishlab  chiqarishining  texnik 
jihozlanganlik darajasi ortib borgan sari, jonli mehnat sarflari kamayib, yengillashib 
boradi,  bundan  tashqari,  uning  unumdorligi  ortadi,  qurilishning  muddatlari  qisqarib, 
uning sifati yaxshilanib boradi.
 
Asosiy vositalar va boshqa uzoq muddat foydalaniladigan aktivlarni sotib olish, 
qurish  bilan  bog‘liq  harajatlar  kapital  sarflar  yoki  kapital  qo‘yilmalar  deyiladi. 
Kapital qo‘yilmalar bilan harajatlarni bir-biridan farqlay bilish kerak. Harajat, albatta, 
shu  davrda  daromad  keltirishi  kerak.  Kapital  qo‘yilma  bir  necha  yillardan  keyin 
daromad keltira boshlaydi.